76) سوره حدید(57) آیه14 یُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَک
بسم الله الرحمن الرحیم
76) سوره حدید(57) آیه14
یُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ قالُوا بَلى وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُور
ترجمه
[منافقان،] آنان [=مومنان] را ندا میدهند که آیا با شما نبودیم؟ گفتند: چرا، ولی شما خود را به فتنه انداختید و منتظر ماندید و در شک و تردید غوطهور شدید و آرزوها شما را فریفت تا امر خدا آمد و آن فریبکار [شیطان/ دنیا] شما را به خدا مغرور کرد [= فریفت].
توضیح برخی کلمات
فتنتم: از ریشه «فتن» (فتنه) است که اصل آن به معنای گداختن طلا در آتش به منظور جدا کردن خالصی و ناخالصی آن بوده و لذا هم به معنای عذاب کردن به کار میرود، هم به معنای بلا و سختی و قرار گرفتن در وضعیت بغرنج، و هم به معنای امتحان دشوار (مفردات ألفاظ القرآن/623)
تربصتم: از ریشه «ربص» است که دلالت بر «انتظار» میکند (معجم المقاییس اللغه2/ 477) که در این آیه متناسب با موقعیتهای مختلف میتواند به معنای «مترصد و دنبال فرصتی برای سوءاستفاده بودن»؛ ویا «انتظار واقعهای تلخ برای اسلام یا مسلمانان داشتن»؛ ویا «امروز و فردا کردن، و اقدام نکردن [برای توبه و ایمان و عمل صالح]»؛ ویا «جا ماندن» باشد.
حدیث
1) قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اللَّهُ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْأَحْوَلِ عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِیرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى «فَضُرِبَ بَیْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ یُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ» قَالَ فَقَالَ:
أَمَا إِنَّهَا نَزَلَتْ فِینَا وَ فِی شِیعَتِنَا وَ فِی الْکُفَّارِ أَمَا إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ وَ حُبِسَ الْخَلَائِقُ فِی طَرِیقِ الْمَحْشَرِ ضَرَبَ اللَّهُ سُوراً مِنْ ظُلْمَةٍ فِیهِ بَابُ «باطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ» یَعْنِی النُّورَ «وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذاب»ُ یَعْنِی الظُّلْمَةَ فَیُصَیِّرُنَا اللَّهُ وَ شِیعَتَنَا فِی بَاطِنِ السُّورِ الَّذِی فِیهِ الرَّحْمَةُ وَ النُّورُ وَ یُصَیِّرُ عَدُوَّنَا وَ الْکُفَّارَ فِی ظَاهِرِ السُّورِ الَّذِی فِیهِ الظُّلْمَةُ فَیُنَادِیکُمْ عَدُوُّنَا وَ عَدُوُّکُمْ مِنَ الْبَابِ الَّذِی فِی السُّورِ مِنْ ظَاهِرِهِ «أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ» فِی الدُّنْیَا نَبِیُّنَا وَ نَبِیُّکُمْ وَاحِدٌ وَ صَلَاتُنَا وَ صَلَاتُکُمْ وَاحِدَةٌ وَ صَوْمُنَا وَ صَوْمُکُمْ وَ حَجُّنَا وَ حَجُّکُمْ وَاحِدٌ قَالَ فَیُنَادِیهِمُ الْمَلَکُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ «بَلى وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ» بَعْدَ نَبِیِّکُمْ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ وَ تَرَکْتُمْ اتِّبَاعَ مَنْ أَمَرَکُمْ بِهِ نَبِیُّکُمْ «وَ تَرَبَّصْتُمْ» بِهِ الدَّوَائِرَ «وَ ارْتَبْتُمْ» فِیمَا قَالَ فِیهِ نَبِیُّکُمْ «وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیّ»ُ وَ مَا أَجْمَعْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خِلَافِکُمْ لِأَهْلِ الْحَقِّ وَ غَرَّکُمْ حِلْمُ اللَّهِ عَنْکُمْ فِی تِلْکَ الْحَالِ «حَتَّى جَاءَ الْحَقُّ» وَ یَعْنِی بِالْحَقِّ ظُهُورَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ مَنْ ظَهَرَ مِنَ الْأَئِمَّةِ ع بَعْدَهُ بِالْحَقِّ وَ قَوْلُهُ «وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ» یَعْنِی الشَّیْطَانَ «فَالْیَوْمَ لا یُؤْخَذُ مِنْکُمْ فِدْیَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا» أَیْ لَا تُوجَدُ لَکُمْ حَسَنَةٌ تَفْدُونَ بِهَا أَنْفُسَکُمْ «مَأْواکُمُ النَّارُ هِیَ مَوْلاکُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ».
از امام باقر درباره این آیات سوره حدید سوال میشود ایشان میفرمایند:
اما این آیات درباره ما و شیعیانمان و در مورد کفار نازل شده است. هنگامی که روز قیامت شود و مردم در راه محشر گرفتار آِند، خداوند دیوار بلندی میزند که دروازهای دارد «باطنش، در آن، رحمت است» یعنی نور؛ «و ظاهرش، از جانب آن، عذاب است» یعنی ظلمت؛ پس خداوند ما و شیعیانمان را در داخل آن حصار که رحمت و نور است میبرد و دشمنان ما و کفار را در بیرون آن حصار که ظلمت است. پس دشمنان ما و دشمنان شما، شما را از جانب آن دروازهای که در آن حصار در قسمت بیرونیاش (ظاهریاش) هست ندا میدهند که «آیا با شما نبودیم» در دنیا که پیامبر ما و شما یکی بود و نماز ما و شما یکی بود و روزه ما و شما، و حج ما و شما یکی بود؟ پس فرشتهای از جانب خداوند به آنها ندا میدهد که: «چرا، ولی شما خود را - بعد از پیامبرتان - به فتنه انداختید» سپپس رویگردان شدید و تبعیت از کسی که پیامبرتان به شما دستور داده بود را رها کردید «و منتظر ماندید» تا به او مصیبتها برسد «و در شک و تردید - در مورد آنچه پیامبرتان در مورد او گفته بود - غوطهور شدید و آرزوها - و آنچه در خصوص مخالفت با اهل حق و حقیقت بر آن توافق کردید - شما را فریفت» و بردباری خدا نسبت به شما در آن وضعیت شما را مغرور کرد تا حق آمد و منظور از آمدن حق، آشکار شدن علی بن ابیطالب و ائمه بعد از ایشان است که به حق آشکار و ظاهر میشوند [شاید اشاره به رجعت است] و مقصود از «آن فریبکار شما را به خدا مغرور کرد» همان شیطان است «پس در آن روز نه از شما و نه از کافران فدیه [عوض] ای گرفته نمیشود» یعنی هیچ حسنهای برایتان نیست که آن را به ازازی نجات خود پرداخت کنید «و جایگاه شما آتش است؛ او سرپرست شماست و بد بازگشتگاهی است.» [1]
2) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ ... قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
... یَا ابْنَ مَسْعُودٍ سَیَأْتِی مِنْ بَعْدِی أَقْوَامٌ یَأْکُلُونَ طَیِّبَاتِ الطَّعَامِ وَ أَلْوَانَهَا وَ یَرْکَبُونَ الدَّوَابَّ وَ یَتَزَیَّنُونَ بِزِینَةِ الْمَرْأَةِ لِزَوْجِهَا وَ یَتَبَرَّجُونَ تَبَرُّجَ النِّسَاءِ وَ زِیُّهُمْ مِثْلُ زِیِّ الْمُلُوکِ الْجَبَابِرَةِ هُمْ مُنَافِقُو هَذِهِ الْأُمَّةِ فِی آخِرِ الزَّمَانِ ... فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ ... «یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُم»ْ إِلَى قَوْلِهِ «وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ» یَا ابْنَ مَسْعُودٍ عَلَیْهِمْ لَعْنَةٌ مِنِّی وَ مِنْ جَمِیعِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عَلَیْهِمْ غَضَبُ اللَّهِ وَ سُوءُ الْحِسَابِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ... [2]
مکارم الأخلاق (للطبرسی)، ص449-450
پیامبر اکرم ص در فرازی از توصیه طولانیای که به عبدالله بن مسعود داشت، فرمود:
ای ابنمسعود! بعد از من اقوامی میآیند که خوراکیهای مطبوع و رنگارنگ میخورند و بر سواریها سوار میشوند و آن گونه که زنی برای همسرش زینت کند خود را آرایش میکنند و همچون خودنمایی زنان به خودنمایی در جامعه مشغول میشوند و سبک زندگی آنان همانند زندگی پادشاهان ستمگر است؛ آنان منافقان این امت در آخرالزمان هستند ... و [سپس آیاتی از جمله آیات 13 تا 15 سوره حدید را خواندند و فرمودند] این ابن مسعود، لعنت من و همه پیامبران و فرشتگان مقرب بر آنها و غضب خدا و حسابرسی دشوار در دنیا و آخرت بر ایشان باد. ...
تدبر
1) «یُنادُونَهُمْ... قالُوا» در عرصه قیامت، با اینکه فاصله بین مومن و منافق میافتد، اما همچنان ارتباط وجود دارد. این ارتباط از زاویه منافق، با مشقت و تلاش زیادی توام است؛ اما از جانب مومن، راحت است (تفاوت بین «با صدای بلند خطاب کردن» و «گفتن»)
2) «أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ ... بَلى وَ لکِنَّکُمْ...»: میدانیم که منافقین از کفار بدترند (نساء/145) آنها «ظاهرا» همراه مومنان و عضوی از جامعه دینیاند، اما «واقعا» همراه نیستند.
نکته مهم اینکه در این آیه، همراه نبودن آنها، نه لزوما از جهت اعمال دینی (مانند نماز و روزه و ... - حدیث1)، بلکه از جهت نگرشها و دغدغههای درونی آنها (فتنه، تربص، تردید، غرور) است.
پس، منافق لزوما «مسلمانی که مرتکب گناه شده» نیست، بلکه منافق کسی است که در حوزه باورهای درونی و جهتگیری درونیاش دچار مشکل شده، هرچند در ظاهر همانند مومنان اهل عمل باشد.
3) منافق شدن در گروی چهار (یا پنج) ویژگی است که به نظر میآید مترتب بر هم پیش میآید:
الف- «فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ»: فتنه عرصه آزمایشهای سخت و بغرنج است. یکبار انسانها ناخواسته در فتنه میافتند، این امری طبیعی است و اصلا خدا برای تصفیه انسان این فتنهها را ایجاد میکند (توبه/126؛ عنکبوت/2) اما یکبار خودشان زمینه افتادن خود در فتنه را ایجاد میکند؛ یعنی خود را در وضعیتهای شبههناک قرار میدهند تا کمکم کار به جایی میرسد که دیگر نمیتوانند حق و باطل را تشخیص دهد.
ب - «وَ تَرَبَّصْتُمْ»: وقتی خود را در وضعیتهای شبههناک قرار دادند، مترصد و دنبال فرصتی برای سوءاستفاده از این وضعیتاند؛ فکر میکنند با رفتن در آن وضعیت زرنگی کردهاند و انتظار واقعهای تلخ برای اسلام یا مسلمانان دارند؛ و برای خروج از آن وضعیت با بهانههای مختلف دائما امروز و فردا (وقتکشی) میکنند و از توبه بازمیمانند. (به «توضیح کلمات» مراجعه کنید)
ج - «وَ ارْتَبْتُمْ»: ابتدا حق را میدانستند و خود را در وضعیت شبههناک انداختند، اما این درنگ در آن وضعیت، کمکم باعث ایجاد شک و تردید در خودشان شد.
د - «وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ»: دچار شک شدند اما به خاطر آنچه مترصدش بودند، اصرار بر ماندن در آن وضعیت کردند چون در آن وضعیت، آرزوهایی را تعقیب میکردند؛ آن انتظار باطل، کمکم اینها را آرزواندیش کرد؛ و شخص آرزواندیش، کمکم نسبت به واقعیاتی که نشان میدهد که وی در محاسبات خود دچار اشتباه بوده، بیتوجه میشود، و میکوشد دائما کار خود را توجیه کند تا زمانی که مرگش برسد (حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ)
ه - «وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُور»: و شیطان آنها را به خدا مغرور کرد؛ یعنی حتی تا مرگشان خود را برحق میدانستند و به خیال خود چهبسا خود را همچنان مسلمان واقعی میدیدند (در قیامت هم ابتدا همراه مومناناند و بعد عقب میافتند).
امروز 15 خرداد، سالروز شروع قیامی است که به انقلاب اسلامی منجر شد؛ و این آیه چهبسا نحوه ریزشهای انقلاب را شرح میدهد (حدیث2): عدهای که از ابتدا «همراه» بودند اما تدریجا از آرمانهای اسلام (در نظر یا در عمل) رویگردان شدند در حالی که خودشان را هنوز برحق میدانند.
با توجه به بدتر بودن جدی «منافق» نسبت به «مسلمان گناهکار»، و خزنده و ناخودآگاه بودن ورود «نفاق» در انسان، مراقبت درباره این ویژگیها بسیار مهمتر از مراقبت درباره اعمال خوب و بد خویش است.
یادمان باشد همه ما در معرض «غَرور» [شیطان] قرار داریم. نکند ما چنین شده باشیم و همچنان در غفلتیم!
4) «وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُور»: این جمله را میتوان، نه یک ویژگی جدید، بلکه جمعبندی و بیان ریشه چهار ویژگی قبلی است؛ خصوصا که فاعل قبلیها یا خود افراد بودند (سهتای اول) یا یک خصلت درونیِ آنها (آرزو)؛ اما اینجا سخن از یک فریبکار متمایز (شیطان) در میان است.
5) «حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ»: میتواند اشاره به مرگ باشد، و میتواند اشاره به هر واقعهای باشد که دست خدا در آن آشکار است مانند ظهور امام زمان یا رجعت. خصوصا که از مزایای دوره ظهور امام زمان این است که منافق در آن ذلیل میشود و دیگر کاری از دستش برنمیآید: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ ...تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَه (کافی3/ 424؛ دعای افتتاح ماه رمضان/مفاتیحالجنان)
نکتهای درباره طولانی شدن برخی مطالب
با عرض سلام و آرزوی موفقیت برای همه اعضای محترم کانال «حداقل یک آیه در روز»
ضمن پوزش از طولانی شدن برخی مطالب، برخی از دوستان پیشنهاد میدهند برای اینکه افراد خسته نشوند تعداد مطالب را (مثلا در حد یک سوم) کاهش دهیم. بنده با عنوانگذاری و شمارهگذاری بحثها، سعی کردهام این امکان را برای مخاطب فراهم کنم که آن اندازه که حال و حوصلهاش اقتضا میکند، مطالب را مطالعه کند. مثلا کسی مایل است فقط احادیث یا فقط روزی سه تدبر یا ... را مطالعه کند، یا اصلا نمیخواهد نکات نحوی یا ... را بخواند، با دیدن تیترها، این امکان را داشته باشد.
اما حقیقت این است که شبکههای مجازی بشدت در حال سوق دادن افراد به وضعیت «مصرفکننده مبتذل» هستند؛ تا حدی که برخی برای مطالعه مطالب تفریحی یا گپ و گفتهای بینتیجه گاه ساعتها در روز وقت میگذارند اما حوصله مطالب جدی را ندارند.
هدف من از راهاندازی این کانال این بود که ضمن تدبر روزانه خودم، برای افرادی که در این شبکهها هستند محملی مهیا شود که اولا اگر کسی بخواهد استفاده مفیدی هم انجام دهد بتواند؛ و ثانیا افراد تمرین کنند که به مطالعههای نیازمند تامل و مطالعه مطالب جدی هم روی آورند.
گمان بنده این است که اگرچه در تبلیغات به معنای غربی، رعایت ذائقه مخاطب برای جذب مشتری، حرف اول را میزند؛ اما کار یک مبلغ دینی این نیست که همواره از ذائقه افراد تبعیت کند، بلکه باید بکوشد تا حدی ذائقهها را هم در راستای آنچه مطلوب است، تغییر دهد (احزاب/39؛ جلسه 18)؛ و البته در این مسیر ریزشهایی هم رخ میدهد؛ و گمان من این است که آن ذائقههایی که تغییر میکند به این ریزشها میارزد.
البته میکوشم که در آینده مطالب را تا حد امکان مختصر و مفیدتر ارائه کنم و بحثهای تخصصیتر و تفصیلیتر را فقط در وبلاگ بیاورم، در عین حال علیرغم نکات فوق، باز هم اگر عزیزان انتقاد یا پیشنهادی دارند استقبال میکنم.
ارتباط با حسین سوزنچی (نویسنده کانال)
@hsouzanchi
لینک کانال برای معرفی به دوستان:
یا
@YekAaye
لینک عضویت مستقیم در کانال:
https://telegram.me/joinchat/A1Jeoj5e2jaBJW_m_HAIMg
لینک وبلاگ برای مطالعه مطالب تفصیلیتر:
http://yekayehqurandarrooz.parsiblog.com/
[1] . این دو حدیث بسیار قریب به مضمون حدیث فوق است:
1) غرر الأخبار (للدیلمی)، ص: 352
روى الحسن بن محبوب فی کتابه عن أبی جعفر علیه السّلام و قد سأله أبو عبیدة بن سلام عن قول اللّه تعالى: (فَضُرِبَ بَیْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ) «1»، فقال: «إنّها نزلت فینا و فی شیعتنا و فی عدوّنا، أما إنّه إذا کان یوم القیامة و حشر الناس ضرب اللّه تعالى بینهم بسور من ظلمة فیه باب باطنه فیه الرحمة و ظاهره فیه العذاب- یعنی الظلمة- فینصرنا اللّه تعالى و شیعتنا فی باطن السور الذی فیه الرحمة و النور، و یصیر عدوّنا و عدوّکم فی ظاهر السور الذی فیه الظلمة»، قال: «فینادونکم عدوّکم و عدوّنا من الباب الذی فی السور من ظاهره:أ لم نکن معکم فی الدنیا؟»، قال: «فینادیهم ملک من عند اللّه: بلى، و لکنّکم قتلتم أنفسکم و تربّصتم و ارتبتم و غرّتکم الحیاة الدنیا و غرّکم باللّه الغرور- یعنی الشیطان- فالیوم لا یؤخذ منکم فدیة و لا من الذین کفروا»
2) أقول وجدت فی بعض الکتب القدیمة هذه الروایة فأوردتها بلفظها و وجدتها أیضا فی کتاب ذکر الأقالیم و البلدان و الجبال و الأنهار و الأشجار مع اختلاف یسیر فی المضمون و تباین کثیر فی الألفاظ أشرت إلى بعضها فی سیاق الروایة و هی هذه.
مَسَائِلُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلَامٍ وَ کَانَ اسْمُهُ إِسْمَاوِیلَ فَسَمَّاهُ النَّبِیُّ ص عَبْدَ اللَّهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: ...
قَالَ فَأَخْبِرْنِی عَنْ أَوَّلِ مَنْ یَجُوزُ عَلَى الصِّرَاطِ قَالَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ فَصِفْ لِی ذَلِکَ قَالَ یَا ابْنَ سَلَامٍ فِی الْمُؤْمِنِینَ مَنْ یَجُوزُ عَلَى الصِّرَاطِ عِشْرِینَ عَاماً فَإِذَا بَلَغَ أَوَّلُهُمُ الْجَنَّةَ تَرْکَبُ الْکُفَّارُ عَلَى الصِّرَاطِ حَتَّى إِذَا تَوَسَّطُوا أَطْفَأَ اللَّهُ نُورَهُمْ فَیَبْقَوْنَ بِلَا نُورٍ فَیُنَادُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ فَیُقَالُ لَهُمْ أَ لَیْسَ فِیکُمُ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَصْحَابُ وَ الْإِخْوَةُ فَیَقُولُونَ أَ وَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ فِی دَارِ الدُّنْیَا قالُوا بَلى وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ فَالْیَوْمَ
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج57، ص: 261
لا یُؤْخَذُ مِنْکُمْ فِدْیَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مَأْواکُمُ النَّارُ هِیَ مَوْلاکُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ «1» فَیَأْمُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَهَنَّمَ فَتَصِیحُ بِهِمْ صَیْحَةً عَلَى وُجُوهِهِمْ فَیَقَعُونَ فِی النَّارِ حَیَارَى نَادِمِینَ وَ یَنْجُو الْمُؤْمِنِینَ «2» بِبَرَکَةِ اللَّهِ وَ عَوْنِهِ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّد
[2] . متن کامل این فراز از روایت که در وصف آخرالزمان است به بیان زیر است:
یَا ابْنَ مَسْعُودٍ سَیَأْتِی مِنْ بَعْدِی أَقْوَامٌ یَأْکُلُونَ طَیِّبَاتِ الطَّعَامِ وَ أَلْوَانَهَا وَ یَرْکَبُونَ الدَّوَابَّ وَ یَتَزَیَّنُونَ بِزِینَةِ الْمَرْأَةِ لِزَوْجِهَا وَ یَتَبَرَّجُونَ تَبَرُّجَ النِّسَاءِ وَ زِیُّهُمْ مِثْلُ زِیِّ الْمُلُوکِ الْجَبَابِرَةِ هُمْ مُنَافِقُو هَذِهِ الْأُمَّةِ فِی آخِرِ الزَّمَانِ شَارِبُوا الْقَهَوَاتِ لَاعِبُونَ بِالْکِعَابِ رَاکِبُونَ الشَّهَوَاتِ تَارِکُونَ الْجَمَاعَاتِ رَاقِدُونَ عَنِ الْعَتَمَاتِ مُفَرِّطُونَ فِی الْغَدَوَاتِ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا یَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَثَلُهُمْ مَثَلُ الدِّفْلَى زَهْرَتُهَا حَسَنَةٌ وَ طَعْمُهَا مُرٌّ کَلَامُهُمُ الْحِکْمَةُ وَ أَعْمَالُهُمْ دَاءٌ لَا تَقْبَلُ الدَّوَاءَ أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها یَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَا یَنْفَعُ مَنْ یَتَنَعَّمُ فِی الدُّنْیَا إِذَا أُخْلِدَ فِی النَّارِ یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ یَبْنُونَ الدُّورَ وَ یُشَیِّدُونَ الْقُصُورَ وَ یُزَخْرِفُونَ الْمَسَاجِدَ لَیْسَتْ هِمَّتُهُمْ إِلَّا الدُّنْیَا عَاکِفُونَ عَلَیْهَا مُعْتَمِدُونَ فِیهَا آلِهَتُهُمْ بُطُونُهُمْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ تَتَّخِذُونَ مَصانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ وَ إِذا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبَّارِینَ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُونِ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ إِلَى قَوْلِهِ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ وَ مَا هُوَ إِلَّا مُنَافِقٌ جَعَلَ دِینَهُ هَوَاهُ وَ إِلَهَهُ بَطْنَهُ کُلَّ مَا اشْتَهَى مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ لَمْ یَمْتَنِعْ مِنْهُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ فَرِحُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلَّا مَتاعٌ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَحَارِیبُهُمْ نِسَاؤُهُمْ وَ شَرَفُهُمُ الدَّرَاهِمُ وَ الدَّنَانِیرُ وَ هِمَّتُهُمْ بُطُونُهُمْ أُولَئِکَ هُمْ شَرُّ الْأَشْرَارِ الْفِتْنَةُ مِنْهُمْ وَ إِلَیْهِمْ تَعُودُ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ اقْرَأْ قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى أَ فَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِینَ ثُمَّ جاءَهُمْ ما کانُوا یُوعَدُونَ ما أَغْنى عَنْهُمْ ما کانُوا یُمَتَّعُونَ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ أَجْسَادُهُمْ لَا تَشْبَعُ وَ قُلُوبُهُمْ لَا تَخْشَعُ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ الْإِسْلَامُ بَدَأَ غَرِیباً وَ سَیَعُودُ غَرِیباً کَمَا بَدَأَ فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ الزَّمَانَ مِمَّنْ یَظْهَرُ مِنْ أَعْقَابِکُمْ فَلَا یُسَلِّمُ عَلَیْهِمْ فِی نَادِیهِمْ وَ لَا یُشَیِّعُ جَنَائِزَهُمْ وَ لَا یَعُودُ مَرْضَاهُمْ فَإِنَّهُمْ یَسْتَنُّونَ بِسُنَّتِکُمْ وَ یُظْهِرُونَ بِدَعْوَاکُمْ وَ یُخَالِفُونَ أَفْعَالَکُمْ فَیَمُوتُونَ عَلَى غَیْرِ مِلَّتِکُمْ أُولَئِکَ لَیْسُوا مِنِّی وَ لَسْتُ مِنْهُمْ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ لَا تَخَافَنَّ أَحَداً غَیْرَ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ أَیْنَما تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَ یَقُولُ یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ إِلَى قَوْلِهِ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ عَلَیْهِمْ لَعْنَةٌ مِنِّی وَ مِنْ جَمِیعِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عَلَیْهِمْ غَضَبُ اللَّهِ وَ سُوءُ الْحِسَابِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ قَالَ اللَّهُ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ إِلَى قَوْلِهِ وَ لکِنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ أُولَئِکَ یُظْهِرُونَ الْحِرْصَ الْفَاحِشَ وَ الْحَسَدَ الظَّاهِرَ وَ یَقْطَعُونَ الْأَرْحَامَ وَ یَزْهَدُونَ فِی الْخَیْرِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ وَ قَالَ تَعَالَى مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفارا....