یک آیه در روز

 

حدیث

تمام احادیثی که ذیل آیه 27 (جلسه 1113 https://yekaye.ir/ababsa-80-27/) گذشت و نیز حدیث اول جلسه قبل (جلسه 1114 https://yekaye.ir/ababsa-80-28/) به این آیه نیز مربوط می‌شود؛ اما احادیث دیگر:

الف. زیتون

1) از امام کاظم ع روایت شده است که:

از وصایای حضرت آدم به فرزندش هبة الله این بود که زیتون بخور که همانا آن از درختی مبارک است.

الکافی، ج‏6، ص331؛ المحاسن، ج‏2، ص484

أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ:

کَانَ مِمَّا أَوْصَى بِهِ آدَمُ ع إِلَى هِبَةِ اللَّهِ ابْنِهِ أَنْ کُلِ الزَّیْتُونَ فَإِنَّهُ‏ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ.

 

2) الف. اسحاق بن عمار می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم که مردم می‌گویند زیتون باد [معده] را برمی‌انگیزاند.

فرمودند: همانا زیتون باد [معده] را طرد می‌کند.

ب. راوی می‌گوید نزد امام صادق سخن از زیتون به میان آوردیم. یکی گفت: باد [معده] را جلب می‌کند [موجب پدید آمدن آن می‌شود].

فرمودند: خیر، بلکه باد [معده] را طرد می‌کند.

الکافی، ج‏6، ص331؛ المحاسن، ج‏2، ص484

الف. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ یَحْیَى بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ أَوْ غَیْرِهِ قَالَ:

قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: إِنَّهُمْ یَقُولُونَ الزَّیْتُونُ یُهَیِّجُ الرِّیَاحَ.

فَقَالَ: إِنَّ الزَّیْتُونَ یَطْرُدُ الرِّیَاحَ.

ب. مَنْصُورُ بْنُ الْعَبَّاسِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الزَّارِعِ الْبَصْرِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

ذَکَرْنَا عِنْدَهُ الزَّیْتُونَ، فَقَالَ الرَّجُلُ: یَجْلِبُ الرِّیَاحَ.

فَقَالَ: لَا بَلْ یَطْرُدُ الرِّیَاحَ.

 

3) از امام صادق ع روایت شده که فرمودند:

زیتون موجب ازدیاد آب [= کنایه از مایع منی] می‌شود.

الکافی، ج‏6، ص332؛ المحاسن، ج‏2، ص484

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ رَفَعَهُ؛ [واحمد بن محمد خالد عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ الْمُطَهَّرِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ] قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع:

الزَّیْتُونُ یَزِیدُ فِی الْمَاءِ.

 

4) از امام صادق ع روایت شده که رسول الله ص فرمودند:

روغن [زیتون] بخورید و با آ [بدن خود را] روغن‌مالی کنید که همانا آن از درختی مبارک است.

ب. : امام صادق ع روایت شده که امیر مؤمنان على علیه السّلام فرمودند:

با روغن زیتون روغن‌مالى کنید و آن را خورش قرار دهید؛ زیرا آن، روغن نیکان و خورش برگزیدگان است، دوبار به آن [مقام] قدس مسح شده است؛ آمدنش با برکت است و رفتنش هم با برکت. [با برکت فصل خود را آغاز مى‌کند و با برکت تمام مى‌شود]، با آن هیچ بیمارى ضرر نمى‌زند.

ج. از امام باقر ع روایت شده که رسول الله ص فرمودند:

روغن زیتون، روغن خوبان و خورش نیکان است، آمدنش با برکت است و رفتنش هم با برکت [با برکت فصل خود را آغاز مى‌کند و با برکت تمام مى‌شود]، چرا که دوبار در آن [مقام] قدس غوطه‌ور شده است.

الکافی، ج‏6، ص331-332؛ المحاسن، ج‏2، ص484-485

الف. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏: کُلُوا الزَّیْتَ وَ ادَّهِنُوا بِالزَّیْتِ فَإِنَّهُ‏ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ.

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مِثْلَهُ.

ب. عَنْهُ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَاسِعٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی دَاوُدَ النَّخَعِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع:

 ادَّهِنُوا بِالزَّیْتِ وَ أْتَدِمُوا بِهِ فَإِنَّهُ دُهْنَةُ الْأَخْیَارِ وَ إِدَامُ الْمُصْطَفَیْنَ مُسِحَتْ بِالْقُدْسِ مَرَّتَیْنِ بُورِکَتْ مُقْبِلَةً وَ بُورِکَتْ مُدْبِرَةً لَا یَضُرُّ مَعَهَا دَاءٌ.

ج. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ الْجَرِیرِیِّ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏: الزَّیْتُ دُهْنُ الْأَبْرَارِ وَ إِدَامُ الْأَخْیَارِ بُورِکَ فِیهِ مُقْبِلًا وَ بُورِکَ فِیهِ مُدْبِراً انْغَمَسَ بِالْقُدْسِ مَرَّتَیْنِ.

د. از امام کاظم ع از پدرشان از جدشان روایت شده که از جمله وصایای رسول الله ص به حضرت علی ع این بود که:

ای علی! روغن [زیتون] بخور و با آن روغن‌مالی کن که همانا کسی که با آن روغن‌مالی کند تا چهل روز شیطان به او نزدیک نخواهد شد.

ه. از امام صادق ع روایت شده که فرمودند:

روغن پیشینیان جز روغین زیتون نبود.

و. از ایشان روایت شده است که:

روغن زیتون طعام تقواپیشگان است.

ه. اسماعیل بن جابر می‌گوید: خدمت امام صادق ع بودم و سفره غذا پهن کردند و جامی آوردند که در آن نان ترید شده و گوشت بود، پس حضرت روغن زیتون خواستند و آن را روی گوشت ریختند و میل کردند.

المحاسن، ج‏2، ص485

د.عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ:

کَانَ فِیمَا أَوْصَى بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً ع أَنْ قَالَ لَهُ:

یَا عَلِیُّ کُلِ الزَّیْتَ وَ ادَّهِنْ بِهِ فَإِنَّهُ مَنْ أَکَلَ الزَّیْتَ وَ ادَّهِنْ بِهِ لَمْ یَقْرَبْهُ الشَّیْطَانُ أَرْبَعِینَ یَوْماً.

ه. عَنْهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع:

مَا کَانَ دُهْنُ الْأَوَّلِینَ إِلَّا زَیْتٌ.

و. عَنْهُ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

الزَّیْتُ طَعَامُ الْأَتْقِیَاءِ.

ز. عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ:

کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَدَعَا بِالْمَائِدَةِ فَأَتَیْنَا بِقَصْعَةٍ فِیهَا ثَرِیدٌ وَ لَحْمٌ فَدَعَا بِزَیْتٍ فَصَبَّهُ عَلَى اللَّحْمِ فَأَکَلَه‏.[1]

ب. نخل

5) قبلا فرازهای متعددی از حدیث معروف توحید مفضل که از امام صادق ع روایت شده تقدیم شد.[2] در فراز دیگری از این حدیث آمده است:

ای مفضل! در درخت خرما بیندیش؛ از آنجا که در میان نخلها شمارى ماده و به تلقیح نیازمندند، برخى از نخلها نیز نر آفریده شدند تا بدون غرس، عمل لقاح انجام گیرد. پس جنس مذکر نخل مانند حیوان نرى است که ماده را باردار می‌کند و خود باردار نمی‌شود.

توحید المفضل، ص162

رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنِی الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَر عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: ...

فَکِّرْ یَا مُفَضَّلُ فِی النَّخْلِ فَإِنَّهُ لَمَّا صَارَ فِیهِ إِنَاثٌ تَحْتَاجُ إِلَى التَّلْقِیحِ جُعِلَتْ فِیهِ ذُکُورَةٌ لِلِّقَاحِ مِنْ غَیْرِ غِرَاسٍ فَصَارَ الذَّکَرُ مِنَ النَّخْلِ بِمَنْزِلَةِ الذَّکَرِ مِنَ الْحَیَوَانِ الَّذِی یُلْقِحُ الْإِنَاثَ لِتَحْمِلَ وَ هُوَ لَا یَحْمِلُ.

 

6) از امام صادق ع روایت شده است که امیرالمومنین یکبار راه می‌رفت در حالی که باری از هسته‌های خرما بر دوش داشت. بدیشان گفتند: ای ابوالحسن! چه چیزی به همراه داری؟

فرمود: درختان خرماست ان شاء الله. پس آنها را کاشت و حتی یکی از آنها هم هدر نرفت.

الکافی، ج‏5، ص75

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ یَخْرُجُ وَ مَعَهُ أَحْمَالُ النَّوَى. فَیُقَالُ لَهُ: یَا أَبَا الْحَسَنِ مَا هَذَا مَعَکَ؟

فَیَقُولُ: نَخْلٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ. فَیَغْرِسُهُ فَلَمْ یُغَادَرْ مِنْهُ وَاحِدَةٌ.

 

7) الف. شخصی به امام صادق ع عرض کرد: فدایت شوم! من از برخی شنیده‌ام که می‌گویند: زراعت و کشاورزی کار مکروهی است.

فرمودند: کشاورزی کنید و بکارید! به خدا سوگند مردم عملی حلالتر و پاکتر از آن انجام نداده‌اند؛ به خدا سوگند [حتی] بعد از خروج دجال هم کشتزارها کشت کنند و درختان خرما بکارند.

الکافی، ج‏5، ص260

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ سَیَابَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

سَأَلَهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! أَسْمَعُ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّ الزِّرَاعَةَ مَکْرُوهَةٌ!

فَقَالَ لَهُ: ازْرَعُوا وَ اغْرِسُوا فَلا وَاللهِ مَا عَمِلَ النَّاسُ عَمَلًا أَحَلَّ وَ لَا أَطْیَبَ مِنْهُ؛ وَ اللَّهِ لَیَزْرَعُنَّ الزَّرْعَ وَ لَیَغْرِسُنَّ النَّخْلَ بَعْدَ خُرُوجِ الدَّجَّالِ.[3]

ب. از امام صادق ع روایت شده که فرمودند:

از پیامبر اکرم ص سوال شد که کدام مال بهتر است؟

فرمودند: [مالی که از راه] کشاورزی [به دست آید]؛ صاحبش آن را بکارد و اصلاح کند و روز چیدنش حق آن را ادا کند.

عرض شد: بعد از کشاورزی چه مالی بهتر است؟

فرمودند: شخصی که گوسفندانی دارد که به خاطر آنها دنبال چراگاههایی که باران باریده می‌رود؛ در حالی که نماز برپا می‌دارد و زکات می‌دهد.

عرض شد: بعد از گوسفندداری چه مالی بهتر است؟

فرمود: گاو، که با خیر و عافیت صبح می‌کند و با خیر و عافیت شب می‌کند.

عرض شد: بعد از گاوداری چه مالی بهتر است؟

فرمود: آن برافراشتگان در گِل و طعام‌دهندگان در خشک‏سالی، چه خوب چیزى است درخت خرما، هر کس آن را بفروشد بهایش مانند خاکسترى است که در قله بلندى باشد و در روز طوفانى تند بادى بر آن وزد مگر اینکه بجاى آن درخت درخت دیگرى بنشاند.

عرض شد: یا رسول اللَّه! پس از درخت خرما چه مالى بهتر است؟

حضرت سکوت فرمود.

شخصی برخاست و گفت: پس چرا در باره شتر چیزى نفرمودید؟

فرمود: در آن بدبختى و ستمگری و رنج و دربه‌درى است، نه صبح‌گاهش به روال است و نه شب‌هنگامش، و خیرى ندهد مگر از آن سوى که شوم‏تر است! البته افراد شقاوتمند فاسق را بی‌بهره نگذارد.

الکافی، ج‏5، ص261؛ الأمالی( للصدوق)، ص350؛ الخصال، ج‏1، ص246

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

سُئِلَ النَّبِیُّ ص أَیُّ الْمَالِ خَیْرٌ؟

قَالَ الزَّرْعُ زَرَعَهُ صَاحِبُهُ وَ أَصْلَحَهُ وَ أَدَّى حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ.

قَالَ: فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الزَّرْعِ خَیْرٌ؟

قَالَ: رَجُلٌ فِی غَنَمٍ لَهُ قَدْ تَبِعَ بِهَا مَوَاضِعَ الْقَطْرِ یُقِیمُ‏ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتِی الزَّکَاةَ.

قَالَ: فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الْغَنَمِ خَیْرٌ؟

قَالَ: الْبَقَرُ تَغْدُو بِخَیْرٍ وَ تَرُوحُ بِخَیْرٍ.

قَالَ: فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الْبَقَرِ خَیْرٌ؟

قَالَ: الرَّاسِیَاتُ فِی الْوَحَلِ وَ الْمُطْعِمَاتُ فِی الْمَحْلِ نِعْمَ الشَّیْ‏ءُ النَّخْلُ مَنْ بَاعَهُ فَإِنَّمَا ثَمَنُهُ بِمَنْزِلَةِ رَمَادٍ عَلَى رَأْسِ شَاهِقٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یَوْمٍ عَاصِفٍ إِلَّا أَنْ یُخْلِفَ مَکَانَهَا.

قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ النَّخْلِ خَیْرٌ؟

قَالَ: فَسَکَتَ.

قَالَ: فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ، فَقَالَ لَهُ: یَا رَسُولَ اللهِ! فَأَیْنَ الْإِبِلُ؟

قَالَ: فِیهِ الشَّقَاءُ وَ الْجَفَاءُ وَ الْعَنَاءُ وَ بُعْدُ الدَّارِ تَغْدُو مُدْبِرَةً وَ تَرُوحُ مُدْبِرَةً لَا یَأْتِی خَیْرُهَا إِلَّا مِنْ جَانِبِهَا الْأَشْأَمِ؛ أَمَا إِنَّهَا لَا تَعْدَمُ الْأَشْقِیَاءَ الْفَجَرَةَ.

 

8) الف. از امام صادق ع از پدرشان روایت شده که رسول الله ص فرمودند:

هر درخت خرمای در مرداب بروید جز نخل عجوه^*، که همانا مذکرش از بهشت نازل شده است.

علل الشرائع، ج‏2، ص: 576؛ المحاسن، ج‏2، ص529[4]

أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ‏ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ:

کُلُّ النَّخْلِ یَنْبُتُ فِی مُسْتَنْقَعِ الْمَاءِ إِلَّا الْعَجْوَةَ^*، فَإِنَّهُ أُنْزِلَ بَعْلُهَا مِنَ الْجَنَّةِ.

ب. علاء‌بن رزین می‌گوید: امام صادق ع به من فرمود: علاء! آیا می‌دانی اولین درختی که روی زمین رویید چه بود؟

گفتم: خداوند و رسولش و فرزند رسولیش داناترند.

فرمود: [درخت خرمای] عجوه^* بود. پس آنچه خالص باشد عجوه است و آنچه غیر از این باشد از شبیه‌های آن است.

الکافی، ج‏6، ص346؛ المحاسن، ج‏2، ص528

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خَطَّابٍ الْحَلَّالِ عَنْ عَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ قَالَ:

قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: یَا عَلَاءُ! هَلْ تَدْرِی مَا أَوَّلُ شَجَرَةٍ نَبَتَتْ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ؟

قُلْتُ: اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ ابْنُ رَسُولِهِ أَعْلَمُ.

قَالَ: إِنَّهَا الْعَجْوَةُ^* فَمَا خَلَصَ فَهُوَ الْعَجْوَةُ وَ مَا کَانَ غَیْرَ ذَلِکَ فَإِنَّمَا هُوَ مِنَ الْأَشْبَاهِ [الْأَشْیَاءِ].

ج. از امام صادق ع سوال شد از ابتدای آفرینش درخت خرما که از چه بوده است؟

فرمودند: همانا خداوند تبارک و تعالی هنگامی که آدم را آفرید از آن گِلی که وی را آفرید، از آن اضافه‌ای ماند پس، از آن دو درخت خرمای مذکر و مونث را آفرید؛ و بدین جهت که آن از گِل آدم سرشته شده است نخل مونث آن نیاز به بارور شدن دارد همان طور که زن نیاز به بارورشدن دارد؛ و از آن است [خرمای] خوب و بی‌کیفیت و رقیق و غلیظ و مذکر و مونث و زایا و عقیم.

سپس فرمود: اصل آن خرمای «عجوة»^* بود پس خداوند به حضرت آدم، آن هنگام که از بهشت بیرون شد، دستور دارد که از آن با خود بیاورد و آن را در مکه کاشت؛‌پس آنچه از نسل همان است خرمای عجوه است و آنچه از هسته‌های آن کاشته شد سایر درختان خرمایی است که در شرق و غرب است.

المحاسن، ج‏2، ص528

عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ یَرْفَعُهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سُئِلَ عَنْ خَلْقِ النَّخْلِ بَدْءاً مِمَّا هُوَ؟

فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمَّا خَلَقَ آدَمَ مِنَ الطِّینَةِ الَّتِی‏ خَلَقَهُ‏ مِنْهَا فَضَلَ مِنْهَا فَضْلَةٌ فَخَلَقَ نَخْلَتَیْنِ ذَکَراً وَ أُنْثَى فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ أَنَّهَا خُلِقَ مِنْ طِینِ آدَمَ تَحْتَاجُ الْأُنْثَى إِلَى اللِّقَاحِ کَمَا تَحْتَاجُ الْمَرْأَةُ إِلَى اللِّقَاحِ وَ یَکُونُ مِنْهُ جَیِّدٌ وَ رَدِی‏ءٌ وَ رَقِیقٌ وَ غَلِیظٌ وَ ذَکَرٌ وَ أُنْثَى وَ وَالِدٌ وَ عَقِیمٌ.

ثُمَّ قَالَ: إِنَّهَا کَانَتْ عَجْوَةً^* فَأَمَرَ اللَّهُ آدَمَ أَنْ یَنْزِلَ بِهَا مَعَهُ حَیْثُ أُخْرِجَ مِنَ الْجَنَّةِ فَغَرَسَهَا بِمَکَّةَ فَمَا کَانَ مِنْ نَسْلِهَا فَهِیَ الْعَجْوَةُ وَ مَا غُرِسَ مِنْ نَوَاهَا فَهُوَ سَائِرُ النَّخْلِ الَّذِی فِی مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا.

د. از امام باقر ع روایت شده که فرمودند: خداوند عز و جل [خرمای] عجوه^* و عتیق را از آسمان فروفرستاد.

گفتم: عتیق چیست؟

فرمود: شتر ماده.

الکافی، ج‏6، ص346

عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْعَجْوَةَ^* وَ الْعَتِیقَ‏ مِنَ السَّمَاءِ.

قُلْتُ: وَ مَا الْعَتِیقُ؟

قَالَ: الْفَحْلُ.

ه. از امام رضا ع روایت شده است:

درخت خرمایی که حضرت مریم از آن خورد عجوه^* بود و در [منطقه] کانون نازل شد؛ و همراه با آدم عتیق و عجوه^* نازل شد و از آن بود که انواع درختهای خرما پراکنده شدند.

الکافی، ج‏6، ص347؛ المحاسن، ج‏2، ص529

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ:

کَانَتْ نَخْلَةُ مَرْیَمَ ع الْعَجْوَةَ وَ نَزَلَتْ فِی کَانُونَ‏ وَ نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع الْعَتِیقُ وَ الْعَجْوَةُ^* وَ مِنْهَا تَفَرَّقَ أَنْوَاعُ النَّخْلِ‏.

و. از امام صادق ع روایت شده است:

عجوه^* همان مادر خرماست که خداوند عز و جل از بهشت برای حضرت آدم نازل فرمود.

الکافی، ج‏6، ص347؛ المحاسن، ج‏2، ص529

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

الْعَجْوَةُ^* هِیَ أُمُّ التَّمْرِ الَّتِی أَنْزَلَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لآِدَمَ ع مِنَ الْجَنَّةِ.

ز. از امام صادق ع روایت شده است:

توصیه می‌کنم که با درخت خرما بخوبی رفتار کنید، که به نحوی عمه شماست! زیرا از گِل آدم آفریده شد؛ آیا نمی‌بینید که هیچ درختی مانند او نیاز به بارور شدن ندارد.

المحاسن، ج‏2، ص528

عَنْهُ عَنْ مَرْوَکٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

اسْتَوْصُوا بِعَمَّتِکُمُ النَّخْلَةَ خَیْراً فَإِنَّهَا خُلِقَتْ مِنْ طِینَةِ آدَمَ؛ أَ لَا تَرَوْنَ أَنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ مِنَ الشَّجَرِ یَلْقَحُ غَیْرَهَا.

^* پی‌نوشت: «عجوة» نوع خاصی از خرمای بیضی‌شکل کاملا سیاه‌رنگ است که امروزه به طور گسترده در مدینه می‌روید.

 

9) الف. از امام صادق ع روایت شده که فرمودند:

همانا خداوند عز و جل وقتی که آدم هبوط کرد به او دستور دارد که به کشت و زرع مشغول شود و نهالهایی از نهالهای بهشتی برایش فرستاد، پس به وی درخت خرما و انگور و زیتون و انار داد تا آنها را بکارد تا برای بازماندگان و فرزندانش باشد؛ پس وی از میوه‌های آنها خورد ... .

الکافی، ج‏6، ص393

عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ ع أَمَرَهُ بِالْحَرْثِ وَ الزَّرْعِ وَ طَرَحَ إِلَیْهِ غَرْساً مِنْ غُرُوسِ الْجَنَّةِ فَأَعْطَاهُ النَّخْلَ وَ الْعِنَبَ وَ الزَّیْتُونَ وَ الرُّمَّانَ فَغَرَسَهَا لِیَکُونَ لِعَقِبِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ فَأَکَلَ هُوَ مِنْ ثِمَارِهَا ... .[5]

ب. از امام صادق ع روایت شده است که:

آنچه که حضرت نوح در کشتی از درخت خرما برداشت خرمای عجوه و عذق بود.

المحاسن، ج‏2، ص529

عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع‏:

أَنَّ الَّذِی حَمَلَ نُوحٌ مَعَهُ فِی السَّفِینَةِ مِنَ النَّخْلِ الْعَجْوَةُ^* وَ الْعَذْقُ‏^*.

^* پی‌نوشت: کلمه عجوه ذیل حدیث قبل توضیح داده شد. کلمه «عذق» به معنای «ساقه» است و ممکن است اشاره باشد به نوعی خاص از خرما ویا اشاره به خوشه‌های انبوه خرما که گویی همه از یک ساقه آویخته‌اند.

 

10) حبیب سجستانی از امام باقر ع تفسیر آیات «ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى؛ فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنى؛ ...»‏ (نجم/8-9) را سوال می‌کند. حضرت توضیحاتی می‌دهند تا بدینجا می‌رسند که می‌فرمایند:

و همانا انبوهی درخت سدره به گستره مسیری است که بر اساس زمان دنیوی پیمودنش صد سال طول می‌کشد؛ و همانا یک برگ آن اهل دنیا را می‌پوشاند؛ و همانا خداوند متعال را فرشتگانی است که آنان را موکل گیاهان زمین اعم از درختان و درخت خرما قرار داده است؛ پس هیچ درختی و درخت خرمایی نیست مگر اینکه همراهش فرشته‌ای از جانب خداوند متعال هست که آن را و آنچه را در آن است حفظ می‌کند و اگر نبود که همراهش کسی هست که مانع آسیب دیدنش می‌شود ... .

علل الشرائع، ج‏1، ص278؛ من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص32

أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عُیَیْنَةَ عَنْ حَبِیبٍ السِّجِسْتَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ «ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنى»‏ ... .

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع: ... وَ إِنَّ غِلَظَ السِّدْرَةِ بِمَسِیرَةِ مِائَةِ عَامٍ مِنْ أَیَّامِ الدُّنْیَا وَ إِنَّ الْوَرَقَةَ مِنْهَا تُغَطِّی أَهْلَ الدُّنْیَا وَ إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى مَلَائِکَةً وَکَّلَهُمْ بِنَبَاتِ الْأَرْضِ مِنَ الشَّجَرِ وَ النَّخْلِ فَلَیْسَ مِنْ شَجَرَةٍ وَ لَا نَخْلَةٍ إِلَّا وَ مَعَهَا مَلَکٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى یَحْفَظُهَا وَ مَا کَانَ فِیهَا ... .[6]

 

---

[1]. مرحوم مجلسی درباره «زیت» این روایات را هم آورده است: بحار الأنوار، ج‏63، ص179-181

1 الْعُیُونُ، بِالْأَسَانِیدِ الثَّلَاثَةِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ عَلَیْکَ بِالزَّیْتِ فَکُلْهُ وَ ادَّهِنْ بِهِ فَإِنَّ مَنْ أَکَلَهُ وَ ادَّهَنَ بِهِ لَمْ یَقْرَبْهُ الشَّیْطَانُ أَرْبَعِینَ یَوْماً.

صحیفة الرضا، بالإسناد عنه ع‏ مثله‏.

3- وَ مِنْهُمَا، عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ عَلَیْکُمْ بِالزَّیْتِ فَإِنَّهُ یَکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یُذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یَشُدُّ الْعَصَبَ وَ یُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ یُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ یَذْهَبُ بِالْغَمِ‏.

4- الْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ مَوْلًى لِأُمِّ هَانِی قَالَ: مَرَرْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ فِی رِدَائِی طَعَامٌ بِدِینَارٍ فَقَالَ کَیْفَ أَصْبَحْتَ أَیْ أَبَا فُلَانٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَسْأَلُنِی کَیْفَ أَصْبَحْتَ وَ هَذَا بِدِینَارٍ قَالَ أَ فَلَا أُعَلِّمُکَ کَیْفَ تَأْکُلُهُ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَادْعُ بِصَحْفَةٍ فَاجْعَلْ فِیهَا مَاءً وَ زَیْتاً وَ شَیْئاً مِنْ مِلْحٍ وَ اثْرُدْ فِیهَا فَکُلْ وَ الْعَقْ أَصَابِعَکَ‏.

5- الْمَحَاسِنُ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْخَلُّ وَ الزَّیْتُ مِنْ طَعَامِ الْمُسْلِمِینَ‏.

و منه: عن النوفلی عن السکونی عن أبی عبد الله ع‏ مثله‏.

6 وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: مَا أَقْفَرَ بَیْتٌ یَأْتَدِمُونَ بِالْخَلِّ وَ الزَّیْتِ وَ ذَلِکَ إِدَامُ الْأَنْبِیَاءِ.

7- الْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدَةَ الْوَاسِطِیِّ عَنْ عَجْلَانَ قَالَ: تَعَشَّیْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بَعْدَ عَتَمَةٍ وَ کَانَ یَتَعَشَّى بَعْدَ الْعَتَمَةِ فَأُتِیَ بِخَلٍّ وَ زَیْتٍ وَ لَحْمٍ بَارِدٍ قَالَ فَجَعَلَ یَنْتِفُ اللَّحْمَ فَیُلْقِمُنِیهِ وَ یَأْکُلُ الْخَلَّ وَ الزَّیْتَ وَ یَدَعُ اللَّحْمَ فَقَالَ إِنَّ هَذَا طَعَامُنَا وَ طَعَامُ الْأَنْبِیَاءِ.

8- وَ مِنْهُ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ قَالَ: کُنْتُ أُفْطِرُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَکَانَ أَوَّلَ مَا یُؤْتَى بِهِ قَصْعَةٌ مِنْ ثَرِیدِ خَلٍّ وَ زَیْتٍ فَکَانَ أَقَلَّ مَا یَتَنَاوَلُ مِنْهُ ثَلَاثُ لُقَمٍ ثُمَّ یُؤْتَى بِالْجَفْنَةِ.

9- الْمَحَاسِنُ، عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ أَحَبَّ الْأَصْبَاغِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص الْخَلُّ وَ الزَّیْتُ [وَ قَالَ هُوَ] طَعَامُ الْأَنْبِیَاءِ.

10 وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الطَّعَامِ فَقَالَ عَلَیْکَ بِالْخَلِّ وَ الزَّیْتِ فَإِنَّهُ مَرِی‏ءٌ وَ إِنَّ عَلِیّاً ع کَانَ یُکْثِرُ أَکْلَهُ وَ إِنِّی أُکْثِرُ أَکْلَهُ لِأَنَّهُ مَرِی‏ءٌ.

11 الْمَحَاسِنُ، عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى قَالَ: أَکَلْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ یَا جَارِیَةُ ائْتِینَا بِطَعَامِنَا الْمَعْرُوفِ فَأُتِیَ بِقَصْعَةٍ فِیهَا خَلٌّ وَ زَیْتٌ فَأَکَلْنَا.

12- وَ مِنْهُ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَلَمَةَ الْقَلَانِسِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَلَمَّا تَکَلَّمْتُ قَالَ مَا لِی أَسْمَعُ کَلَامَکَ قَدْ ضَعُفَ قُلْتُ سَقَطَ فَمِی قَالَ فَکَأَنَّهُ شَقَّ عَلَیْهِ ذَلِکَ قَالَ فَأَیَّ شَیْ‏ءٍ تَأْکُلُ قُلْتُ آکُلُ مَا کَانَ فِی الْبَیْتِ قَالَ عَلَیْکَ بِالثَّرِیدِ فَإِنَّ فِیهِ بَرَکَةً فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَحْمٌ فَالْخَلُّ وَ الزَّیْتُ‏.

13- وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا أَقْفَرَ بَیْتٌ فِیهِ الْخَلُّ وَ الزَّیْتُ‏.

14 وَ مِنْهُ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زَیْدِ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أَشْبَهَ النَّاسِ طِعْمَةً بِرَسُولِ اللَّهِ ص یَأْکُلُ الْخَلَّ وَ الزَّیْتَ وَ یُطْعِمُ النَّاسَ الْخُبْزَ وَ اللَّحْم‏

24- وَ مِنْهُ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنِ الْجَرِیرِیِّ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ الزَّیْتُ دُهْنُ الْأَبْرَارِ وَ إِدَامُ الْأَخْیَارِ بُورِکَ فِیهِ مُقْبِلًا وَ بُورِکَ فِیهِ مُدْبِراً انْغَمَسَ فِی الْقُدْسِ مَرَّتَیْنِ‏.

25- الْمَکَارِمُ، عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیْتُ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یُصَفِّی اللَّوْنَ وَ یَشُدُّ الْعَصَبَ وَ یَذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یُطْفِئُ الْغَضَبَ.

6 وَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: الزَّیْتُ دُهْنُ الْأَبْرَارِ وَ طَعَامُ الْأَخْیَارِ.

26- الْمَحَاسِنُ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مَا کَانَ دُهْنُ الْأَوَّلِینَ إِلَّا زَیْت‏.

[2]. ذیل آیه 25 همین سوره (حدیث 1 جلسه 1111 https://yekaye.ir/ababsa-80-25/) مواردی که قبلا آمده بود اشاره شده است. البته آنچه در آنجا و نیز در آیات 26 و 27 و 28 آمده را هم باید به آن فهرست اضافه کرد.

[3]. در الکافی، ج‏5، ص263 حتی در مورد اینکه چگونه نخای که بار نمی‌دهد را باردار کنیم هم توضیح داده شده است:

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْجَلَّابِ عَنِ الْحُضَیْنِیِّ عَنِ ابْنِ عَرَفَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَرَادَ أَنْ یُلْقِحَ النَّخِیلَ إِذَا کَانَتْ لَا یَجُودُ حَمْلُهَا وَ لَا یَتَبَعَّلُ النَّخْلُ فَلْیَأْخُذْ حِیتَاناً صِغَاراً یَابِسَةً فَلْیَدُقَّهَا بَیْنَ الدَّقَّیْنِ ثُمَّ یَذُرُّ فِی کُلِّ طَلْعَةٍ مِنْهَا قَلِیلًا وَ یَصُرُّ الْبَاقِیَ فِی صُرَّةٍ نَظِیفَةٍ ثُمَّ یَجْعَلُ فِی قَلْبِ النَّخْلَةِ یَنْفَعُ بِإِذْنِ اللَّهِ.

[4]. سند و متن محاسن بدین صورت است: عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ وَ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ التُّمُورِ تَنْبُتُ فِی مُسْتَنْقَعِ الْمَاءِ إِلَّا الْعَجْوَةَ فَإِنَّهَا نَزَلَ بَعْلُهَا مِنَ الْجَنَّةِ.

[5]. فَقَالَ لَهُ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اللَّهُ یَا آدَمُ مَا هَذَا الْغَرْسُ الَّذِی لَمْ أَکُنْ أَعْرِفُهُ فِی الْأَرْضِ وَ قَدْ کُنْتُ فِیهَا قَبْلَکَ ائْذَنْ لِی آکُلْ مِنْهَا شَیْئاً فَأَبَى آدَمُ ع أَنْ یَدَعَهُ فَجَاءَ إِبْلِیسُ عِنْدَ آخِرِ عُمْرِ آدَمَ ع وَ قَالَ لِحَوَّاءَ إِنَّهُ قَدْ أَجْهَدَنِی الْجُوعُ وَ الْعَطَشُ فَقَالَتْ لَهُ حَوَّاءُ فَمَا الَّذِی تُرِیدُ قَالَ أُرِیدُ أَنْ تُذِیقِینِی مِنْ هَذِهِ الثِّمَارِ فَقَالَتْ حَوَّاءُ إِنَّ آدَمَ ع عَهِدَ إِلَیَّ أَنْ لَا أُطْعِمَکَ شَیْئاً مِنْ هَذَا الْغَرْسِ لِأَنَّهُ مِنَ الْجَنَّةِ وَ لَا یَنْبَغِی لَکَ أَنْ تَأْکُلَ مِنْهُ شَیْئاً فَقَالَ لَهَا فَاعْصِرِی فِی کَفِّی شَیْئاً مِنْهُ فَأَبَتْ عَلَیْهِ فَقَالَ ذَرِینِی أَمَصَّهُ وَ لَا آکُلْهُ فَأَخَذَتْ عُنْقُوداً مِنْ عِنَبٍ فَأَعْطَتْهُ فَمَصَّهُ وَ لَمْ یَأْکُلْ مِنْهُ لِمَا کَانَتْ حَوَّاءُ قَدْ أَکَّدَتْ عَلَیْهِ فَلَمَّا ذَهَبَ یَعَضُّ عَلَیْهِ جَذَبَتْهُ حَوَّاءُ مِنْ فِیهِ فَأَوْحَى اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِلَى آدَمَ ع أَنَّ الْعِنَبَ قَدْ مَصَّهُ عَدُوِّی وَ عَدُوُّکَ إِبْلِیسُ وَ قَدْ حَرَّمْتُ عَلَیْکَ مِنْ عَصِیرَةِ الْخَمْرِ مَا خَالَطَهُ نَفَسُ إِبْلِیسَ فَحُرِّمَتِ الْخَمْرُ لِأَنَّ عَدُوَّ اللَّهِ إِبْلِیسَ مَکَرَ بِحَوَّاءَ حَتَّى مَصَّ الْعِنَبَ وَ لَوْ أَکَلَهَا لَحُرِّمَتِ الْکَرْمَةُ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَى آخِرِهَا وَ جَمِیعُ ثَمَرِهَا وَ مَا یَخْرُجُ مِنْهَا ثُمَّ إِنَّهُ قَالَ لِحَوَّاءَ فَلَوْ أَمْصَصْتِنِی شَیْئاً مِنْ هَذَا التَّمْرِ کَمَا أَمْصَصْتِنِی مِنَ الْعِنَبِ فَأَعْطَتْهُ تَمْرَةً فَمَصَّهَا وَ کَانَتِ الْعِنَبُ وَ التَّمْرَةُ أَشَدَّ رَائِحَةً وَ أَزْکَى مِنَ الْمِسْکِ الْأَذْفَرِ وَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ فَلَمَّا مَصَّهُمَا عَدُوُّ اللَّهِ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اللَّهُ ذَهَبَتْ رَائِحَتُهُمَا وَ انْتَقَصَتْ حَلَاوَتُهُمَا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ثُمَّ إِنَّ إِبْلِیسَ لَعَنَهُ اللَّهُ ذَهَبَ بَعْدَ وَفَاةِ آدَمَ ع فَبَالَ فِی أَصْلِ الْکَرْمَةِ وَ النَّخْلَةِ فَجَرَى الْمَاءُ عَلَى عُرُوقِهِمَا مِنْ بَوْلِ عَدُوِّ اللَّهِ فَمِنْ ثَمَّ یَخْتَمِرُ الْعِنَبُ وَ التَّمْرُ فَحَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى ذُرِّیَّةِ آدَمَ ع کُلَّ مُسْکِرٍ لِأَنَّ الْمَاءَ جَرَى بِبَوْلِ عَدُوِّ اللَّهِ فِی النَّخْلَةِ وَ الْعِنَبِ وَ صَارَ کُلُّ مُخْتَمِرٍ خَمْراً لِأَنَّ الْمَاءَ اخْتَمَرَ فِی النَّخْلَةِ وَ الْکَرْمَةِ مِنْ رَائِحَةِ بَوْلِ عَدُوِّ اللَّهِ إِبْلِیسَ لَعَنَهُ اللَّهُ.

[6]. وَ لَوْ لَا أَنَّ مَعَهَا مَنْ یَمْنَعُهَا لَأَکَلَهَا السِّبَاعُ وَ هَوَامُّ الْأَرْضِ إِذَا کَانَ فِیهَا ثَمَرُهَا. قَالَ: وَ إِنَّمَا نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ یَضْرِبَ أَحَدٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ خَلَاهُ تَحْتَ شَجَرَةٍ أَوْ نَخْلَةٍ قَدْ أَثْمَرَتْ لِمَکَانِ الْمَلَائِکَةِ الْمُوَکَّلِینَ بِهَا قَالَ وَ لِذَلِکَ یَکُونُ لِلشَّجَرَةِ وَ النَّخْلِ أُنْساً إِذَا کَانَ فِیهِ حَمْلُهُ لِأَنَّ الْمَلَائِکَةَ تَحْضُرُهُ.

 و در این میان درخت خرما یک امیتاز خاص دارد چنانکه در الکافی، ج‏5، ص264 آمده است:

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: مَکْرُوهٌ قَطْعُ النَّخْلِ. وَ سُئِلَ عَنْ قَطْعِ الشَّجَرَةِ قَالَ: لَا بَأْسَ قُلْتُ فَالسِّدْرِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ إِنَّمَا یُکْرَهُ قَطْعُ السِّدْرِ بِالْبَادِیَةِ لِأَنَّهُ بِهَا قَلِیلٌ وَ أَمَّا هَاهُنَا فَلَا یُکْرَهُ.