قرآن از منظر خود قرآن (گام اول (2)) (تکمله جلسه 1044)
گام اول: بازنویسی فهرست ویژگیهای قرآن بر اساس تجمیع و حذف موارد مشکوک فوق:
1. قرآن و مقرو (خواندنی و خوانده شده و جمع شده) و متلو (تلاوت شده) است: (إِنَّ عَلَیْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ؛ فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ؛ قیامة/17-18) (الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئکَ یُؤْمِنُونَ بِه؛ بقره/121) البته قرائتی به زبان عربی (إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (یوسف/2) که توصیه شده به ترتیل خوانده شود (وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلا؛ مزمل/4)
2. در واقع، گفتار و قول و کلام و کلمات خداست (ولقد وصلنا لهم القول؛ قصص/51) (و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتى یسمع کلام الله؛ توبه/6)
3. اما قولی وزین و ثقیل (إِنَّا سَنُلْقِى عَلَیْکَ قَوْلًا ثَقِیلا؛ مزمل/5)
4. قولی فصل و فیصله دهنده (انه لقول فصل؛ طارق/13)
5. کتاب است: (نَزَّلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ (آل عمران/3)
6. کتابی که مسطور است و سطر به سطرش نوشته و آماده شده: (وَ کِتَابٍ مَّسْطُورٍ؛ فىِ رَقٍّ مَّنشُور؛ طور/2)
7. و تمامش وحی است (انما انذرکم بالوحی؛ انبیاء/45)
8. و مشتمل است بر آیات الله (تِلْکَ ءَایَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقّ؛ بقره/252)
9. و از جانب خداوند نازل شده (تَنزِیلًا مِّمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَ السَّمَاوَاتِ الْعُلىَ(طه/4)
10. فرقان و جداکننده حق و باطل است: (تَبارَکَ الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً (فرقان/1)
11. انذاردهنده و مایه انذار است (همان)
12. ذکر و مایه تذکر است: (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ (حجر/9) مَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْءَانَ لِتَشْقَى؛ إِلَّا تَذْکِرَةً لِّمَن یخْشىَ(طه/3)
13. و در عین حال، دل را محکم و تثبیت میکند (وَ کلّاً نَّقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَک؛ هود/120)
14. امر خدا بلکه روحی از امر خداست که بر پیامبر وحی و به سوی ما فروفرستاده شده (ذلِکَ أَمْرُ اللَّهِ أَنزَلَهُ إِلَیْکم؛ طلاق/5) (وَ کَذَالِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا کُنتَ تَدْرِى مَا الْکِتَابُ وَ لَا الْایمَانُ وَ لَاکِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نهدِى بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَ إِنَّکَ لَتهْدِى إِلىَ صِرَاطٍ مُّسْتَقِیم؛ شوری/52)
15. هُدی و عامل هدایت است (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمینَ؛ نحل/89)
16. مایه بشارت است (همان)
17. رحمت است (همان)
18. بصائر و بصیرتبخش است: (هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ، جاثیه/20) (أَ فَلَمْ یَنظُرُواْ إِلىَ السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ کَیْفَ بَنَیْنَاهَا وَ زَیَّنَّاهَا ... وَ الْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَ ... تَبْصِرَةً وَ ذِکْرَى لِکلِّ عَبْدٍ مُّنِیب؛ ق/8)
19. و تمامش برهان (قَدْ جَاءَکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا؛ نساء/174)
20. در عین اینکه کاملا گویا و بلاغ است (هذا بلاغ للناس؛ ابراهیم/52)
21. بیانگر و تبیین کننده و حاوی آیات تبیینگر است؛ بیان: (هذا بیان للناس و هدى و موعظة للمتقین؛ آلعمران/138) ، تبیان (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْء؛ نحل/89) ، مبین (تلک آیات الکتاب المبین؛ یوسف/1)
22. موعظه است (همان) و (یا ایها الناس قد جائتکم موعظة من ربکم؛ یونس/57)
23. در عین اینکه عَجَب است؛ عجیب و تعجببرانگیز (انا سمعنا قرآنا عجبا؛ جن/1)
24. حبل الله است که باید بدان درآویخت (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ آلعمران/103)
25. حدیث (سخنی نو) و بلکه احسن الحدیث است (فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ عَلى آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدیثِ أَسَفاً؛ کهف/6؛ اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ؛ زمر/23)
26. کتابی است که از سویی یکسره متشابه است و همه اجزایش شبیه و موید هم (همان)
27. که تفصیل یافته و تفصیل هر چیزی است تفصیل (ما کانَ حَدیثاً یُفْتَرى وَ لکِنْ تَصْدیقَ الَّذی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصیلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ؛ یوسف/111) (أَ فَغَیْرَ اللَّهِ أَبْتَغی حَکَماً وَ هُوَ الَّذی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ الْکِتابَ مُفَصَّلاً؛ انعام/114)
28. و از سوی دیگر یکسره محکم و قاطع است (وَ یَقُولُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَوْ لَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ مُحْکَمَةٌ وَ ذُکِرَ فِیهَا الْقِتَالُ ...، محمد/20؛ الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیرٍ، هود/1)
و در عین حال آیاتش هم محکم است و هم متشابه (هُوَ الَّذِى أَنزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ مِنْهُ ءَایَاتٌ محْکَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ؛ آل عکران/7)
29. این کتاب مثانی است و منعطف شونده بر خود (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ؛ زمر/23)
30. که جلود اهل خشیت را نرم (مقشعر) میکند (همان)]
31. حق [الیقین] است (إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ ... وَ إِنَّهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ؛ حاقه/40-51)
32. حکم است؛ حکمی عربی (وکذلک انزلناه حکما عربیا؛ رعد/37)
33. سراسر حکمت است و حکیمانه (و اذکرن ما یتلى فی بیوتکن من آیات الله والحکمة؛ احزاب/34) (ذلک نتلوه علیک من الآیات والذکر الحکیم؛ آلعمران/58)
34. شفاء است (یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ؛ یونس/57) البته اصل این شفا برای مومنان است و کسانی که بدان ایمان نیاورند در گوششان سنگین و مایه کوری آنهاست (وَ لَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْءَانًا أَعجَمِیًّا لَّقَالُواْ لَوْ لَا فُصِّلَتْ ءَایَاتُهُ ءَ اعجَمِىٌّ وَ عَرَبىٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ هُدًى وَ شِفَاءٌ وَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ فىِ ءَاذَانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَیْهِمْ عَمی؛ فصلت/44)
35. سراسر متصف به صدق و راستی است (و تمت کلمة ربک صدقا و عدلا؛ انعام/115)
36. سراسر متصف به عدل است (همان)
37. و مصدق و تصدیقکننده کتابهای قبلی هم هست (وَ مَا کاَنَ هذَا الْقُرْءَانُ أَن یُفْترَى مِن دُونِ اللَّهِ وَ لَکِن تَصْدِیقَ الَّذِى بَینَ یَدَیْهِ؛ یونس/37) (وَ هذَا کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَکٌ مُّصَدِّقُ الَّذِى بَینَ یَدَیْهِ؛ انعام/92)
38. و مهیمن و سایهافکن بر همه کتب آسمانی پیشین است (و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه؛ مائده/48)
39. و سراسر نور است (و اتبعوا النور الذی انزل معه؛ اعراف/157)
40. حاوی أحسن القصص است (نحن نقص علیک احسن القصص؛ یوسف/3)
41. کریم است و بخشنده و ارجمند (انه لقرآن کریم؛ واقعه/77)
42. مبارک است و پربرکت (هذا ذکر مبارک انزلناه؛ انبیاء/50)
43. قیّم است: قیمتدار و قوامبخش (ولم یجعل له عوجا قیما لینذر باسا شدیدا؛ کهف/1-2) (رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُواْ صحُفًا مُّطَهَّرَةً؛ فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَة؛ بینة/3) ،
44. عزیز و شکستناپذیر و مغلوبنشدنی است که باطل در آن هیچ راهی ندارد (و انه لکتاب عزیز؛ لا یَأْتیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ؛ فصلت/87-88)
45. علیّ و اعلی و برتر از هر چیزی است (و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم؛ زخرف/4)
46. و عظیم است (ولقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم؛ حجر/87)
47. و مجید و با مجد و عظمت (ق والقرآن المجید؛ ق/1)
48. و در زمره صحیفههایی است (فىِ صحُفٍ مُّکَرَّمَةٍ؛ مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَة؛ عبس/13)
49. که آنها را مکرم داشتهاند (همان)
50. و رفعت دادهاند (مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَة؛ عبس/14)
51. و پاک نگه داشتهاند (همان)