یک آیه در روز

«قرآن» از منظر خود قرآن کریم 

غالبا بهترین معرفی‌ از یک کتاب معرفی‌ای است که توسط نویسنده خود آن کتاب و در خود آن کتاب انجام شود؛ و اگر در خصوص برخی از کتب بتوان گفت که لسان نویسنده آن قاصر و یا تبحر او در زمینه معرفی کم است و دیگری‌ای که کاملا مقصود او را دریافته چه‌بسا بتواند معرفی بهتری از آن کتاب به عمل آورد، قطعا در خصوص قرآن کریم این سخن جایی نخواهد داشت؛ و اگر قرآن کلام خود خداست - که هست - پس معرفی‌ای که در این کتاب از خود شده، عالی‌ترین و دقیق‌ترین معرفی ممکن از قرآن است.

آن مقدار که مورد اذعان عموم مفسران است این است که در خود قرآن کریم با چهار اسم «قرآن» ، «کتاب» ، «ذکر» و «فرقان» از قرآن یاد شده و بدین منظور در گام اول تمامی کاربردهای کلمات «قرآن» و «کتاب» و «فرقان» ، «ذکر» (به اضافه ذکری و تذکرة) و تمام مواردی که ماده «نزل» در قرآن به کار رفته بود گردآوری شد و از آنجا که در این میان آیاتی هست که یکی از این کلمات به کار رفته ولی ظهور اولیه‌اش ناظر به مرتبه لوح محفوظ ویا نامه اعمال انسانها در قیامت است؛ که اینها در تحلیل ابتدایی به عنوان امری متمایز از قرآنی که ما می‌شناسیم کنار گذاشته شد؛ هرچند در پایان بحث به نسبت محتملی که بین اینها و قرآن کریم هست اشاره خواهد شد. همچنین برخی‌جاها سخن از قرآن است اما صرفا اشاره است به اینکه فلان مطلب در قرآن آمده است که این گونه موارد را هم کنار گذاشته‌ایم؛ مثلا:

وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللَّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی‏ حَدیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقینَ وَ الْکافِرینَ فی‏ جَهَنَّمَ جَمیعاً (نساء/140)

در گام دوم سراغ تمامی آنچه به عنوان اسم یا صفت قرآن نزد مفسران مطرح شده است رفتیم:

مروری بر 99 اسم قرآن 

در دایرة المعارف ویکی فقه در مدخل «نام‌های قرآن» 55 اسم (مشتمل بر4 اسم فوق) برای قرآن برشمرده شده است که اگرچه اینها به عنوان اسم قرآن معروف نیستند، اما در واقع کلماتی است که در وصف و معرفی قرآن از آنها استفاده شده که از این تعداد 50 مورد آنها بوضوح ناظر به قرآن است که به ترتیب حروف الفبا عبارتند از:

1.    امر (ذلِکَ أَمْرُ اللَّهِ أَنزَلَهُ إِلَیْکم‏؛ طلاق/5)

2.    ایمان (إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِى لِلْایمَنِ أَنْ ءَامِنُواْ بِرَبِّکُمْ فآمَنَّا؛ آل‌عمران/193)

3.    بشری (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمینَ؛ نحل/89)

4.    بشیر (کِتابٌ فُصِّلَتْ آیاتُهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لِقَوْمٍ یَعْلَمُون‏؛ بَشیراً وَ نَذیرا؛ فصلت/3-4)

5.    بصائر (هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ، جاثیه/20)

6.    بلاغ (هذا بَلاغٌ لِلنَّاسِ؛ ابراهیم/52)

7.    بیان (هذا بیان للناس و هدى و موعظة للمتقین؛ آل‌عمران/138)

8.    تبیان (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ء؛ نحل/89)

9.    تذکره (مَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْءَانَ لِتَشْقَى؛ إِلَّا تَذْکِرَةً لِّمَن یخْشىَ‏؛ طه/3)

10.                    تنزیل (و انه لتنزیل رب العالمین، اسراء/192؛ انا نحن نزلنا علیک القرآن تنزیلا، انسان/23)

11.                    حبل الله (و اعتصموا بحبل الله جمیعا؛ آل‌عمران/103)

12.                    حدیث (فلعلک باخع نفسک على آثارهمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدیثِ أَسَفا، کهف/6؛ افمن هذا الحدیث تعجبون، نجم/59؛ فلیاتوا بحدیث مثله ان کانوا صادقین، طور/34)

13.                    حق [الیقین] (إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ ... وَ إِنَّهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ؛ حاقه/40-51)

14.                    حکم (وَ کَذلِکَ أَنْزَلْناهُ حُکْماً عَرَبِیًّا ؛ رعد/37)

15.                    حکمت (و اذکرن ما یتلى فی بیوتکن من آیات الله والحکمة؛ احزاب/34؛ حِکْمَةٌ بالِغَةٌ فَما تُغْنِ النُّذُرُ؛ قمر/5؛ ذلِکَ مِمَّا أَوْحى‏ إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ؛ اسراء/39)

16.                    حکیم (وَ الْقُرْآنِ الْحَکیمِ؛ یس/2)

1. ذکر (وَ هذا ذِکْرٌ مُبارَکٌ أَنْزَلْناهُ أَ فَأَنْتُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ؛ أنبیاء/50)
2. ذکری (و جاءک فی هذه الحق و موعظة و ذکرى للمؤمنین، هود/120)
3. رحمت (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمینَ؛ نحل/89)
4. روح (وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما کُنْتَ تَدْری مَا الْکِتابُ وَ لاَ الْإیمان‏؛ شوری/52)
5. شفاء (وَ لَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْءَانًا أَعجَمِیًّا لَّقَالُواْ لَوْ لَا فُصِّلَتْ ءَایَاتُهُ ءَ اعجَمِىٌّ وَ عَرَبىٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ هُدًى وَ شِفَاءٌ وَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ فىِ ءَاذَانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَیْهِمْ عَمی؛ فصلت/44)
6. صراط مستقیم (حمد/6)
7. عَجَب (فَقالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَبا؛ جن/1)
8. عدل (و تمت کلمة ربک صدقا و عدلا؛ انعام/115)
9. عربی (قرآنا عربیا غیر ذی عوج لعلهم یتقون؛ زمر/28)
10. عزیز (و انه لکتاب عزیز؛ فصلت/87)
11. عظیم (وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏ وَ الْقُرْآنَ الْعَظیم‏؛ حجر 87)
12. علم (وَ لَنْ تَرْضى‏ عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لاَ النَّصارى‏ حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‏ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیرٍ؛ بقره/120)
13. علیّ (وَ إِنَّهُ فی‏ أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکیم‏؛ زخرف/4)
14. فرقان (تَبارَکَ الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‏ عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً؛ فرقان/1)
15. فصل (إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْل‏؛ طارق/13)
16. قرآن (أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ؛ أنعام/19)
17. [أحسن ال‍]‍‍‍قصص (نحن نقص علیک احسن القصص؛ یوسف/3)
18. قول (أَ فَلَمْ یَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ یَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلینَ؛ مومنون/68)
19. قیّم (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی أَنْزَلَ عَلى‏ عَبْدِهِ الْکِتابَ وَ لَمْ یَجْعَلْ لَهُ عِوَجا قَیِّماً لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدیداً مِنْ لَدُنْه‏؛ کهف/1-2)
20. کتاب (إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ؛ زمر/2)
21. کریم (إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَریم‏؛ واقعه/77)
22. کلام الله‏ (وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّى یَسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ؛ توبه/6)
23. مبارک (وَ هذا کِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَکٌ؛ انعام92 و 155)
24. مبین (الر تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبین‏؛ یوسف/1)
25. متشابه (الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها؛ زمر/23)
26. مجید (ق والقرآن المجید؛ ق/1)
27. موعظه (یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُم‏؛ یونس/57)
28. مهیمن (و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه؛ مائده/48)
29. نبأ (عم یتسائلون عن النبا العظیم؛ نبأ/1 و 2)
30. نذیر (کتاب فصلت آیاته قرآنا عربیا لقوم یعلمون بشیرا و نذیرا؛ فصلت/3-4)
31. نور (فَالَّذِینَ ءَامَنُواْ بِهِ ... وَ اتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِى أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ اعراف/157)
32. نعمت (و اما بنعمة ربک فحدث؛ ضحی/11) ، نور (و اتبعوا النور الذی انزل معه؛ اعراف/157)
33. وحی (انما انذرکم بالوحی؛ انبیاء/45)
34. هدی (ذلک الکتاب لاریب فیه هدى للمتقین؛ بقره/2)

و 5 مورد آنها می تواند محل مناقشه باشد که عبارتند از:

1. سراج؛ و
2. منیر (إِنَّا أَرْسَلْنَکَ شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا وَ داعِیاً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنیراً؛ احزاب/46) (بنابر اینکه مراد از سراج منیر، قرآن باشد) [درحالی که ظهورش خود پیامبر است؛ البته تعبیر «منیر» درباره کتب آسمانی قبلی آمده است: فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ جاؤُ بِالْبَیِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ الْکِتابِ الْمُنیرِ، آل عمران/184؛ وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ وَ بِالزُّبُرِ وَ بِالْکِتابِ الْمُنیرِ، فاطر/25؛ و تعابیری هست که گویی هرکتاب آسمانی‌ای کتاب منیر است: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا کِتابٍ مُنیرٍ؛ حج/8 و لقمان/20)]
3. نجوم (فلا اقسم بمواقع النجوم؛ واقعه/75) (بنابر اینکه نجوم به معنای نزول تدریجی قرآن باشد)
4. هادی (سمعنا قرآنا عجبا یهدی الى الرشد فآمنا به؛ جن/1 و 2) (در این آیات تعبیر «هادی» به کار برده نشده است و این اسم برگرفته از کلمه یهدی موجود در آیه می‌باشد [و به نظر می‌رسد همان کلمه «هدی» ‌برای این منظور کفایت می‌کرد]
5. عصمت (واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا؛ آل‌عمران/103) (در این آیه تعبیر «عصمت» ذکر نشده است و این اسم برگرفته از کلمه «و اعتصموا» موجود در آیه می‌باشد).

 

دانشنامه بزرگ اسلامی از فرهنگ نامه علوم قرآن (ج1، ص 826) نقل می‌کند که جمال الدین ابوالفتوح رازی، در مقدمه تفسیر خود 43 نام برای قرآن آورده است و از بدر الدین زرکشی نقل می‌کند که حرالی کتابی در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف برای قرآن یاد آورشده است. همچنین قاضی ابوالمعالی عزیزی بن عبدالملک نیز 55 نام و عنوان برای قرآن نقل کرده است که 43 نام آن با فهرست ابوالفتوح رازی مشترک است. فیروزآبادی در بصائر ذوی‌التمییز ادعا می‌کند که برای قرآن صد اسم در قرآن کریم آمده و 94 اسم را ذکر می‌کند؛ و سپس در این فرهنگنامه آن عده از اسامی و صفات قرآن را که از کتاب‌های مذکور به دست می‌آید 99 مورد (البته در متن آن ادعا شده که اینها صد اسم است؛ اما کلمه «حبل»‌را دوبار تکرار کرده است؛ یعنی یکبار در شماره 25 و یکبار در شماره 32 آن را آورده است) برمی‌شمرد که همه موارد قبلی در این فهرست آمده؛ و بقیه موارد به ترتیب الفبا به شرح ذیل است:

56.                    آیات الله (تِلْکَ ءَایَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقّ‏؛ بقره/252)

57.                    اَثاره (ائْتُونىِ بِکِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَرَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إِن کُنتُمْ صَدِقِین؛ احقاف/4)

1. احسن الحدیث (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ؛ سوره زمر/23)
2. اِمام (یَوْمَ نَدْعُواْ کُلَّ أُنَاسِ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتىَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُوْلَئکَ یَقْرَءُونَ کِتَابَهُمْ وَ لَا یُظْلَمُونَ فَتِیلا؛ اسراء/71)
3. إنزال (قَدْ جَاءَکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا؛ نساء/174)
4. بالغة (وَ لَقَدْ جَاءَهُم مِّنَ الْأَنبَاءِ مَا فِیهِ مُزْدَجَرٌ؛ حِکْمَةُ بَالِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُر؛ قمر/5)
5. برهان (قَدْ جَاءَکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا؛ نساء/174)
6. بیّنات (وَ مَا کُنتَ تَتْلُواْ مِن قَبْلِهِ مِن کِتَابٍ وَ لَا تخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذًا لاَّرْتَابَ الْمُبْطِلُونَ؛ بَلْ هُوَ ءَایَاتُ بَیِّنَاتٌ فىِ صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُواْ الْعِلْمَ وَ مَا یجْحَدُ بِایَاتِنَا إِلَّا الظَّلِمُون؛ عنکبوت/49)
7. بیّنه (أَوْ تَقُولُواْ لَوْ أَنَّا أُنزِلَ عَلَیْنَا الْکِتَابُ لَکُنَّا أَهْدَى‏ مِنهُمْ فَقَدْ جَاءَکُم بَیِّنَةٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ؛ انعام/157)
8. تبصره (أَ فَلَمْ یَنظُرُواْ إِلىَ السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ کَیْفَ بَنَیْنَاهَا وَ زَیَّنَّاهَا ... وَ الْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَ ... تَبْصِرَةً وَ ذِکْرَى‏ لِکلِّ عَبْدٍ مُّنِیب؛ ق/8)
9. تصدیق (وَ مَا کاَنَ هَاذَا الْقُرْءَانُ أَن یُفْترَى‏ مِن دُونِ اللَّهِ وَ لَاکِن تَصْدِیقَ الَّذِى بَینَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ الْکِتَابِ لَا رَیْبَ فِیهِ مِن رَّبِ الْعَالَمِین؛ یونس/37)
10. تفسیر (وَ لَا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاکَ بِالْحَقّ‏ وَ أَحْسَنَ تَفْسِیرًا؛ فرقان/33)
11. تفصیل (ما کانَ حَدیثاً یُفْتَرى‏ وَ لکِنْ تَصْدیقَ الَّذی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصیلَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ؛ یوسف/111)
12. ثقیل (إِنَّا سَنُلْقِى عَلَیْکَ قَوْلًا ثَقِیلا؛ مزمل/5)
13. حجّة (قُلْ فَلِلّهِ الحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَئکُمْ أَجْمَعِین؛ انعام/149)
14. خیر (وَ قِیلَ لِلَّذِینَ اتَّقَوْاْ مَا ذَا أَنزَلَ رَبُّکُمْ قَالُواْ خَیرا؛ نحل/30)
15. رسالة (یَأَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَه؛ مائده/67)
16. صُحُف (فی‏ صُحُفٍ مُکَرَّمَةٍ؛ عبس/13)
17. صدق (و تمت کلمة ربک صدقا و عدلا؛ انعام/115؛ زمر/33)
18. العروة الوثقی (فَمَن یَکْفُرْ بِالطَّغُوتِ وَ یُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى‏ لَا انفِصَامَ لَهَا، بقره/256؛ وَ مَن یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلىَ اللَّهِ وَ هُوَ مُحسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى‏، لقمان/22)
19. غیب (ذلِکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیهِ إِلَیْکَ، آل عمران/44 و یوسف/102؛ وَ یَقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَیْبُ لِلَّهِ، یونس/20؛ أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَیْبُ فَهُمْ یَکْتُبُونَ، طور/41 و ‌قلم/47؛ وَ مَا هُوَ عَلىَ الْغَیْبِ بِضَنِینٍ؛ وَ مَا هُوَ بِقَوْلِ شَیْطَانٍ رَّجِیمٍ؛ تکویر/24-25)
20. فضل (قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذَالِکَ فَلْیَفْرَحُواْ هُوَ خَیرٌ مِّمَّا یجْمَعُون؛ یونس/58)
21. قسط (وَ إِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُم بَیْنهُم بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُقْسِطِین؛ مائده/42)
22. قیل (وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِیلًا؛ نساء/122)
23. قیّمة (رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُواْ صحُفًا مُّطَهَّرَةً؛ فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَة؛ بینة/3)
24. کلمات الله (وَ لَوْ أَنَّمَا فىِ الْأَرْضِ مِن شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِن بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبحُرٍ مَّا نَفِدَتْ کلِمَاتُ اللَّهِ؛ لقمان/27)
25. کلمة الله (وَ تَمَّتْ کلِمَتُ رَبِّکَ صِدْقًا وَ عَدْلًا لَّا مُبَدِّلَ لِکلِمَاتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیم؛ انعام/115)
26. کوثر (إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَر؛ کوثر/1)
27. ماء (وَ أَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءَ بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فىِ الْأَرْضِ وَ إِنَّا عَلىَ‏ ذَهَابِ بِهِ لَقَادِرُون؛ مومنون/18)
28. مبشِّر (الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى أَنزَلَ عَلىَ‏ عَبْدِهِ الْکِتَابَ وَ لَمْ یجْعَل لَّهُ عِوَجَا؛ قَیِّمًا لِّیُنذِرَ بَأْسًا شَدِیدًا مِّن لَّدُنْهُ وَ یُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا؛ کهف/2)
29. متلُوّ (الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئکَ یُؤْمِنُونَ بِه؛ بقره/121)
30. مثانی (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِی؛ زمر/23)
31. مُثَبِّت (وَ کلّاً نَّقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَک‏؛ هود/120)
32. مَثَل (أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَ فَرْعُهَا فىِ السَّمَاء؛ ابراهیم/24)
33. محکمة (وَ یَقُولُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَوْ لَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ مُحْکَمَةٌ وَ ذُکِرَ فِیهَا الْقِتَالُ ...، محمد/20؛ الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیرٍ، هود/1)
34. مرتَّل (وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلا؛ مزمل/4)
35. مرفوع (فىِ صحُفٍ مُّکَرَّمَةٍ؛ مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَة؛ عبس/14)
36. مسطور (وَ کِتَابٍ مَّسْطُورٍ؛ فىِ رَقٍّ مَّنشُور؛ طور/2)
37. مصدِّق (وَ هذَا کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَکٌ مُّصَدِّقُ الَّذِى بَینَ یَدَیْهِ؛ انعام/92)
38. مطهَّر (فىِ صحُفٍ مُّکَرَّمَةٍ؛ مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَة؛ عبس/14)
39. مفصِّل (أَ فَغَیْرَ اللَّهِ أَبْتَغی‏ حَکَماً وَ هُوَ الَّذی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ الْکِتابَ مُفَصَّلاً؛ انعام/114)
40. مقروء (وَ قُرْءَانًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلىَ النَّاسِ عَلىَ‏ مُکْثٍ وَ نَزَّلْنَاهُ تَنزِیلا؛ اسراء/106)
41. مکرَّم (فىِ صحُفٍ مُّکَرَّمَةٍ؛ مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَة؛ عبس/13)
42. منزَّل (وَ قُرْءَانًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلىَ النَّاسِ عَلىَ‏ مُکْثٍ وَ نَزَّلْنَاهُ تَنزِیلا؛ انعام/114)

جمع‌بندی‌ای از اسماء قرآن 

در هر دو فهرست فوق، متن آیاتی که محل استناد این اقوال واقع شده بود را آوردم (البته شماره برخی از آیاتی که برایش گذاشته بودند واقعا تناسبی نداشت و سعی شد آن کلمه در آیه دیگری که مرتبط باشد بیاید) و اگر به آیات مربوطه توجه شود به نظر می‌رسد در هر دو فهرست موارد متعددی وجود دارد که

الف. تطبیق آن کلمه بر قرآن چندان بر اساس ظهور خود عبارت قابل دفاع به نظر نمی‌رسد مگر اینکه در حدیثی چنین استنادی یافت شود؛

در فهرست اول، کلمات «ایمان» در آیه «مُنَادِیًا یُنَادِى لِلْایمَنِ»؛ یا «اثاره» در آیه «ائْتُونىِ بِکِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَرَةٍ مِّنْ عِلْمٍ» یا «نبأ» در آیه «عم یتسائلون، عن النبا العظیم» (نبأ/1-2) یا «نعمت» در آیه «و اما بنعمة ربک فحدث؛ ضحی/11) یا «علم» در آیه «وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ» (بقره/120)؛

و در فهرست دوم کلمات «اثارة» و «امام» و «تفسیر» و «حجة» و «خیر» و «رسالة» و «صحف» و «العروة الوثقی» «غیب» و «فضل» و «قسط» و «کوثر» و «ماء» و «مَثَل»)

ب. یک وصف است و تفنن در عبارت رخ داده است و از تعابیری که با یک معنا در قرآن آمده انواع اسامی درست کرده‌اند (مثل اسامی تنزیل و انزال و منزّل؛ یا بشری و بشیر و مبشر؛ یا ذکر و تذکرة و ذکری؛ یا مبین و بینات و بینة؛ یا کلام الله و کلمة الله و کلمات الله؛ یا قول و قیل؛ یا قیّم و قیّمة؛ یا تصدیق و مصدق؛ یا تفصیل و مفصل؛ یا قرآن و مقروء؛ یا بصائر و تبصرة)

ج. یک ترکیب وصفی بوده که از هم جدا شده و به عنوان دو اسم مطرح گردیده است (مثلا قولا ثقیلا یا حکمة بالغة)با این وصف، ابتدا فهرست فوق را یکبار با حذف تکرار اوصاف مشابه و بر اساس آن مواردی که می‌توان آن را به عنوان ظهور قابل دفاع وصفی برای قرآن دانست بازنویسی می‌کنیم؛ و ان شاءالله در گام بعد تمامی آیاتی که چهار اسم اصلی قرآن در آن آمده بود و توضیحی درباره قرآن می‌داد (که در بسیاری از موارد با فهرست فوق تداخل دارد) را در یک نظم منطقی و دسته‌بندی شده که بتواند معرفی نسبتا جامعی از قرآن ارائه دهد ارائه خواهد شد.