یک آیه در روز

بسم الله الرحمن الرحیم

550) سوره احزاب (33) آیه 62

سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً

ترجمه

[این] سنت خدا [بوده است] درباره کسانی که قبلا بوده‌اند و هرگز برای سنت خدا جایگزینی نخواهی یافت.

حدیث

1) از رسول الله ص روایت شده است:

سوگند به خدایی که مرا حقاً به پیامبری برگزید، امت من، سنت کسانی را که قبل از آنها بوده‌اند گام به گام مرتکب می‌شوند تا جایی که اگر ماری در بنی‌اسرائیل در سوراخی خزیده باشد، در این امت هم ماری پیدا می‌شود که همان کار را بکند!

کمال الدین و تمام النعمة، ج‏2، ص576

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ السُّکَّرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:

وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً وَ بَشِیراً لَتَرْکَبَنَّ أُمَّتِی سَنَنَ مَنْ کَانَ قَبْلَهَا حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ حَتَّى لَوْ أَنَّ حَیَّةً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ دَخَلَتْ فِی جُحْرٍ لَدَخَلَتْ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ حَیَّةٌ مِثْلُهَا.[1]

2) از امام صادق روایت شده است:

همانا سنت‌های انبیاء و آن غیبت‌هایی که از آنها واقع شد، مو به مو و طابق النعل بالنعل، در مورد قائم ما اهل بیت نیز رخ خواهد دارد.

کمال الدین و تمام النعمة، ج‏2، ص345

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِیُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ:

إِنَّ سُنَنَ الْأَنْبِیَاءِ ع بِمَا وَقَعَ بِهِمْ مِنَ الْغَیْبَاتِ حَادِثَةٌ فِی الْقَائِمِ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ.[2]

تدبر

آیات متشابه

عبارت «وَ ما یُدْریکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَریب‏» در آیه17 سوره شوری آمده است.

عبارت «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ» در آیه 38 سوره احزاب آمد که این آیه در جلسه528 مورد بررسی قرار گرفت

http://yekaye.ir/al-ahzab-33-38/

آیه 23 سوره فتح: «سُنَّةَ اللَّهِ الَّتی‏ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلا» بسیار شبیه آیه کنونی است.

1) «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً»

آفرینش نظام و برنامه دارد که از این نظام و برنامه تحت عنوان سنت‌های الهی یاد می‌شود؛ و اگرچه اقوام و ملت‌ها می‌آیند و می‌روند و شاهد انواعی از تغییرات هستند و جهان دائما در حال تغییر تبدیل است، اما سنت‌های الهی ثابت و غیرقابل تبدیل هستند؛ و به همین جهت است که می‌توان از تاریخ عبرت گرفت.

2) «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ»

مقصود از این سنتی که در امت‌های پیشین هم بوده است، چیست؟

الف. اینکه اگر کسانی در قبال انبیاء نفاق بورزند و شایعه‌پراکنی کنند، (زجاج، مجمع‌البیان، ج8، ص581) ویا به تعبیر دیگر، درصدد افساد و اضطراب‌افکنی بین مردم برآیند، باید تبعید یا اعدام شوند (المیزان، ج‏16، ص340)

ب. ممکن است علاوه بر این، ناظر به وجوب حجاب نیز باشد که در همه امت‌های دیگر سابقه داشته، یعنی می‌فرماید هم قانون حجاب، و هم این مجازات‌ها برای کسانی بوده که در آن کارشکنی می‌کنند، سنتی الهی در همه ملل بوده است.

ج. چه‌بسا علاوه بر این، می‌خواهد بفرماید: این سنت ما در تمام جوامع بوده که اگر می‌خواهید اقدام صحیحی را در جامعه اجرایی کنید، باید سه عرصه‌ای را که در آیات قبل بیان شد، جدی بگیرید تا به موفقیت برسید؛ یعنی آموزش فرهنگی؛ ارائه دستورالعمل صریح فردی؛ وضع قوانین و مجازات‌های اجتماعی. (تدبر8 جلسه قبل http://yekaye.ir/al-ahzab-33-61/)

د. اینکه انسان‌های منفاق، بیماردل [= هوسران] و شایعه‌پراکن، ملعون‌اند؛ و از رحمت خدا - که در اصل همان هدایت الهی خاص مومنان است که آنها را از شکاکیت می‌رهاند و به یقین می‌رساند‌ (جلسه 545، تدبر5 http://yekaye.ir/al-ahzab-33-57/ )- بی‌بهره ‌می‌مانند.

ه. ...

3) «قُتِّلُوا تَقْتِیلًا؛ سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً»

مبارزه علیه فتنه‏گران، یک سنّت الهى در همه‏ى ادیان بوده است؛ و قانون اعدامِ فتنه‏انگیزان و اخلال‏گران، تبدیل‏ناپذیر است. (تفسیر نور، ج‏9، ص404 )

4) «قُتِّلُوا تَقْتِیلًا سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ»

در شیوه‏ى تبلیغ، احکام سخت و سنگین را با سابقه‏ى آن در طول تاریخ گره بزنید.

نمونه‌های دیگری که قرآن چنین گونه کرده است:

«کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» (بقره/183)

«وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ» (آل‌عمران/46) (تفسیر نور، ج‏9، ص404 )

5) «قُتِّلُوا تَقْتِیلًا؛ سُنَّةَ اللَّهِ ... مِنْ قَبْلُ»

مقام انسانیّت و ارزش امنیّت در همه‏ى ادیان الهى به قدرى است که سخت‏ترین مجازات‏ها در مورد کسانى که از این راه به جامعه ضربه مى‏زنند اعمال مى‏شود. (تفسیر نور، ج‏9، ص404 )

---

[1] . در همانجا این حدیث هم آمده است:

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ الدَّقَّاقُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیُّ عَنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ النَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کُلَّمَا کَانَ فِی الْأُمَمِ السَّالِفَةِ فَإِنَّهُ یَکُونُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ مِثْلُهُ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ.

[2] . شاید این روایت را هم بتوان به نحوی ذیل این آیه فهمید:

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنِیُ‏  قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ‏  عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع‏ أَنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسَالَةِ إِلَى أَصْحَابِهِ وَ أَمَرَهُمْ بِمُدَارَسَتِهَا وَ النَّظَرِ فِیهَا ...َ

اتَّقُوا اللَّهَ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لَا یَکُونَ مِنْکُمْ مُحْرِجُ الْإِمَامِ فَإِنَّ مُحْرِجَ الْإِمَامِ هُوَ الَّذِی یَسْعَى بِأَهْلِ الصَّلَاحِ مِنْ أَتْبَاعِ الْإِمَامِ الْمُسَلِّمِینَ لِفَضْلِهِ الصَّابِرِینَ عَلَى أَدَاءِ حَقِّهِ الْعَارِفِینَ لِحُرْمَتِهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ نَزَلَ بِذَلِکَ الْمَنْزِلِ عِنْدَ الْإِمَامِ فَهُوَ مُحْرِجُ الْإِمَامِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ عِنْدَ الْإِمَامِ أَحْرَجَ الْإِمَامَ إِلَى أَنْ یَلْعَنَ أَهْلَ الصَّلَاحِ مِنْ أَتْبَاعِهِ الْمُسَلِّمِینَ لِفَضْلِهِ الصَّابِرِینَ عَلَى أَدَاءِ حَقِّهِ الْعَارِفِینَ بِحُرْمَتِهِ فَإِذَا لَعَنَهُمْ لِإِحْرَاجِ أَعْدَاءِ اللَّهِ الْإِمَامَ صَارَتْ لَعْنَتُهُ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ صَارَتِ اللَّعْنَةُ مِنَ اللَّهِ وَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ رُسُلِهِ عَلَى أُولَئِکَ وَ اعْلَمُوا أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ أَنَّ السُّنَّةَ مِنَ اللَّهِ قَدْ جَرَتْ فِی الصَّالِحِینَ قَبْلُ...( الکافی، ج‏8، ص9-10)