یک آیه در روز

بسم الله الرحمن الرحیم

به یاری خداوند از امروز (شنبه 6 آبان 1396 برابر با 8 صفر 1439) تدبر در آیات سوره کهف را در پیش خواهیم گرفت.

سوره کهف از سوره‌های مکی است که البته عده‌ای معدودی از آیات آن را نازل شده در مدینه دانسته‌اند. (مجمع البیان، ج‏6، ص69[1]؛ لبحر المحیط، ج‏7، ص134[2])

تعداد آیات آن بنا به روایت بصری 111 آیه، بنا بر روایت کوفی (که مبنای مصحف‌هایی است که به خط عثمان طه اکنون رایج است) 110 آیه، بنا به روایت شامی 106 آیه؛ و بنا به روایت حجازی (مکی و مدنی) 105 آیه می‌باشد. (مجمع البیان، ج‏6، ص690) [3] که این اختلاف عمدتا ناشی از این بوده که یک عبارت را برخی یک آیه و برخی دو آیه قلمداد می‌کرده‌اند.

(در جلسه446 درباره چرایی اختلاف در تعداد آیات سوره‌ها توضیح داده شد: http://yekaye.ir/al-muzzammil-73-1-2/ )

در فضیلت این سوره احادیث متعددی از پیامبر اکرم ص روایت شده است و نکته جالبی که در اغلب این روایات به چشم می‌خورد، این است که خواندن [و جدی گرفتن تعالیمِ] این سوره را راهی برای نجات از فتنه دجال دانسته‌اند (مجمع البیان، ج‏6، ص690-691)[4] و

 مداومت بر قرائت آن در شبهای جمعه را زمینه‌ای برای دست‌یابی به توفیق شهادت و جایگاه شهدا در قیامت معرفی کرده‌اند (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص108؛ تفسیر العیاشی، ج‏2، ص321)[5]

 

---

[1] . مکیة قال ابن عباس إلا آیة «وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ» فإنها نزلت بالمدینة فی قصة عیینة بن حصن الفزاری.

[2] . هی مکیة کلها إلا فی قوله. و عن ابن عباس و قتادة إلّا قوله وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ الآیة فمدنیة. و قال مقاتل: إلّا من أولها إلى جُرُزاً و من قوله إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ الآیتین فمدنی.

[3] . مائة و إحدى عشرة آیة بصری و عشر کوفی و ست شامی و خمس حجازی. اختلافها:

إحدى عشرة آیة ف «زِدْناهُمْ هُدىً» غیر الشامی «إِلَّا قَلِیلٌ» مدنی الأخیر «إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً» غیر الأخیر ذرعا و «مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ سَبَباً» عراقی شامی و الأخیر، «هذِهِ أَبَداً» غیر شامی و الأخیر، «عِنْدَها قَوْماً» غیر الکوفی و الأخیر «فَأَتْبَعَ سَبَباً» الثلاث عراقی «بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا» عراقی شامی.

در روایت شامی «وَ زِدْناهُمْ هُدى‏» (آیه13) را یک آیه مستقل به حساب آورده است.

در مدنی اخیر آیه22 در عبارت «إِلَّا قَلِیلٌ» به پایان می‌رسد.

[4] . أبی بن کعب عن النبی ص قال من قرأها فهو معصوم ثمانیة أیام من کل فتنة فإن خرج الدجال فی تلک الثمانیة الأیام عصمه الله من فتنة الدجال و من قرأ الآیة التی فی آخرها «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ» الآیة حین یأخذ مضجعه کان له فی مضجعه نور یتلألأ إلى الکعبة حشو ذلک النور ملائکة یصلون علیه حتى یقوم من مضجعه فإن کان فی مکة فتلاها کان له نورا یتلألأ إلى البیت المعمور حشو ذلک النور ملائکة یصلون علیه حتى یستیقظ.

سمرة بن جندب عن النبی ص قال من قرأ عشر آیات من سورة الکهف حفظا لم تضره فتنة الدجال و من قرأ السورة کلها دخل الجنة

و عن النبی ص قال أ لا أدلکم على سورة شیعها سبعون ألف ملک حین نزلت ملأت عظمتها ما بین السماء و الأرض قالوا بلى قال سورة أصحاب الکهف من قرأها یوم الجمعة غفر الله له إلى الجمعة الأخرى و زیادة ثلاثة أیام و أعطی نورا یبلغ السماء و وقى فتنة الدجال

و روى الواقدی بإسناده عن أبی الدرداء عن النبی ص قال من حفظ عشر آیات من أول سورة الکهف ثم أدرک الدجال لم یضره و من حفظ خواتیم سورة الکهف. کانت له نورا یوم القیامة

و روی أیضا بالإسناد عن سعید بن محمد الجزمی عن أبیه عن جده عن النبی ص قال من قرأ الکهف یوم الجمعة فهو معصوم إلى ستة أیام من کل فتنة تکون فإن خرج الدجال عصم منه

و روى العیاشی بإسناده عن الحسن بن علی بن أبی حمزة عن أبیه عن أبی عبد الله (ع) قال من قرأ سورة الکهف فی کل لیلة جمعة لم یمت إلا شهیدا و بعثه الله مع الشهداء و وقف یوم القیامة مع الشهداء

[5] . حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنِی الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْکَهْفِ کُلَ‏ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ لَمْ یَمُتْ إِلَّا شَهِیداً أَوْ یَبْعَثُهُ اللَّهُ مِنَ الشُّهَدَاءِ وَ وَقَفَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ الشُّهَدَاءِ.

در ثواب الاعمال حدیث دیگری هم درباره فضیلت سوره آمده است:

حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ مَا مِنْ عَبْدٍ یَقْرَأُ قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ إِلَى آخِرِ السُّورَةِ إِلَّا کَانَ لَهُ نُوراً مِنْ مَضْجَعِهِ إِلَى بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ فَإِنَّ مَنْ کَانَ لَهُ نُورٌ فِی بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ کَانَ لَهُ نُورٌ إِلَى بَیْتِ الْمَقْدِسِ.

و همچنین این حدیث در تهذیب الأحکام، ج‏3، ص9؛ الکافی، ج‏3، ص429

 عَنْهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ قَالَ‏ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْکَهْفِ فِی کُلِّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ کَانَتْ کَفَّارَةً لَهُ لِمَا بَیْنَ الْجُمُعَةِ إِلَى الْجُمُعَةِ.

در کافی در ادامه‌اش آورده است:  قَالَ وَ رَوَى غَیْرُهُ أَیْضاً فِیمَنْ قَرَأَهَا یَوْمَ الْجُمُعَةِ بَعْدَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ مِثْلَ ذَلِکَ.