یک آیه در روز

بسم الله الرحمن الرحیم

390) سوره قیامت (75) آیه 32 

وَ لکِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی

ترجمه

بلکه تکذیب کرد و روی گرداند.

توجه

این آیه شباهت زیادی دارد با آیه «أَ رَأَیْتَ إِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّى» (علق/13) که در جلسه370 بحث شد. اغلب احادیث و تدبرهای آنجا به این آیه نیز مرتبط می‌باشد و لذا مجددا تکرار نمی‌شود. http://yekaye.ir/al-alaq-96-13/

حدیث

1) از امام باقر ع روایت شده است:

هر چیزی که [انسان را] به اقرار و تسلیم شدن [در برابر حق و حقیقت] بکشاند، همان ایمان است؛ و هر چیزی که به انکار و زیر بار نرفتن سوق دهد، همان کفر است.

الکافی، ج‏2، ص388

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ:

کُلُّ شَیْ‏ءٍ یَجُرُّهُ الْإِقْرَارُ وَ التَّسْلِیمُ فَهُوَ الْإِیمَانُ وَ کُلُّ شَیْ‏ءٍ یَجُرُّهُ الْإِنْکَارُ وَ الْجُحُودُ فَهُوَ الْکُفْرُ.

تدبر

1) ‌«وَ لکِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی»

از اینکه «تولی» بعد از «تکذیب» آمد، شاید بتوان نتیجه گرفت که سرپیچی از انجام کار شایسته، و گناه کردن، نتیجه تکذیب کردن و زیر بار حقیقت نرفتن است.

انسان ابتدا حقیقت را انکار می‌کند تا بتواند خود را در انجام گناه توجیه کند.

2) «وَ لکِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی»

تقابل «تکذیب» و «تَوَلَّی» در این آیه، با «تصدیق» و «صَلَّی» در آیه قبل، مویدی دیگر است بر اینکه «صلّی» در آیه قبل، اشاره است به قبول ولایت. (جلسه قبل، تدبر2)

3) «وَ لکِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّی»

ظاهرا دو تعبیر «تکذیب» و «سرپیچی» در کنار هم جامع همه بدی‌هاست؛ و بدترین وضعیتی است که یک انسان بدان مبتلا می‌شود: چرا که این دو ممیزة اصلیِ انسانِ «شقی» است (لَا یَصْلَئهَا إِلَّا الْأَشْقَی، الَّذی کَذَّبَ وَ تَوَلَّى؛ لیل/15-16)؛ و «عذاب» اساسا برای کسی است که این دو صفت را داشته باشد. (إِنَّا قَدْ أُوحِیَ إِلَیْنا أَنَّ الْعَذابَ عَلى‏ مَنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّى؛ طه/48)

نکته انسان‌شناسی

تفاوت انسان با سایر حیوانات را در برخورداری از دو امر دانسته‌اند: یکی زبان و دیگری اراده.

زبان، برای ابراز کردن است؛ و اراده، برای انجام دادن؛

انسان چون از «زبان» برخوردار است، می‌تواند حقیقت را نشان ندهد (جلسه360، تدبر2)؛ و چون اراده دارد می‌تواند عمل صواب انجام ندهد.

پس همین دو عامل است که اگر درست استفاده نشود، انسان را به نهایت شقاوت و عذاب می‌رساند.