سفارش تبلیغ
صبا ویژن

123) سوره حج (22) آیه 75 اللَّهُ یَصْطَفی‏ مِنَ الْمَلائِکَةِ

بسم الله الرحمن الرحیم

123) سوره حج (22) آیه 75 

 اللَّهُ یَصْطَفی‏ مِنَ الْمَلائِکَةِ رُسُلاً وَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ بَصیرٌ

ترجمه

خداوند از فرشتگان فرستادگانی را گلچین می‌کند و نیز از مردم؛ بیقین خداوند شنوا و بیناست.

نکات ترجمه

«یَصْطَفی» از ماده «صفو» می‌باشد که دلالت بر خلوص از هر گونه شائبه و آلودگی می‌کند؛ نقیض «کدر» است و «صفوه» از هرچیزی، به معنای «خالصِ» آن چیز است (معجم المقاییس اللغة3/ 292[1]) و تفاوت «صافی» با «خالص» در این است که «خالص» آن چیزی است قبلا آلودگی داشته و اکنون پاک شده، اما «صافی» به چیزی هم که با هیچ آلودگی‌ای همراه نبوده است، گفته می‌شود (مفردات/292). «اصطفاء»[2] به معنای به دست آوردن «صفوه» چیزی است و « اصطفاء خدا بندگانش را» گاه به آن است که آنها را صاف و خالص از هر شائبه و آلودگی‌ای که در غیرشان است، بیافریند؛ و گاه به آن است که آنها را با اختیار و حکم خود از شائبه‌های موجود صاف کند که هرچند این هم به نحوی نیازمند همان حالت اول است (مفردات/478) و تفاوت «اصطفاء» و «اختیار» (برگزیدن) در این است «اصطفاء» در جایی است که خلوص و پاکی آن چیزی اختیار می‌شود مورد اهتمام است؛ اما «اختیار» صرف اینکه از نظر شخص انتخاب کننده، آن گزینه بهتر از (خیر) از گزینه‌های دیگر باشد، کافی است (الفروق فی اللغة/280؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم6/ 258)[3] با توجه به این ملاحظات به نظر می‌رسد علی‌رغم تمام مترجمان، معنای «برگزید» ظرافت‌های کلمه «یَصْطَفی» را مورد غفلت قرار می‌دهد ولذا عبارت «گلچین می‌کند» در ترجمه گذاشته شد.

حدیث

1) ابوذر می‌گوید یکبار دیدم پیامبر تنها در مسجد نشسته است، فرصت را غنیمت شمردم و سراغش رفتم. [صحبت‌هایی رد و بدل شد تا اینجا که] پرسیدم: تعداد انبیاء چند نفر بود؟

فرمود: صد و بیست و چهار هزار نفر.

گفتم: چند نفر از آنها «رسول» [فرستاده و دارای ماموریت] بود؟

فرمود: روی هم رفته سیصد و سیزده نفر.

گفتم: اولین انبیاء که بود؟

فرمود: آدم.

گفتم: او از انبیای مرسل بود؟

فرمود: بله، خدا او را به دست خویش آفرید و از روحش در او دمید. سپس فرمود: ابوذر! چهارتا ازا نبیاء، سریانی بودند: آدم و شیث و اخنوخ -که همان ادریس است و اولین نفری است که با قلم نوشت - و نوح؛ و چهارتایشان از عرب بودند: هود و صالح و شعیب و پیامبرت، محمد ص؛ و اولین پیامبر از بنی‌اسرائیل موسی ع و آخرینشان عیسی ع بود و ششصد نبی داشتند.

الخصال، ج‏2، ص524

حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ الْأَسْوَارِیُّ الْمُذَکِّرُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو یُوسُفَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ السِّجْزِیُّ الْمُذَکِّرُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عُمَرُ بْنُ حَفْصٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَسَدٍ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ أَبُو عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ سَعِیدٍ الْبَصْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی ابْنُ جَرِیحٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ عُمَیْرٍ اللَّیْثِیِّ عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ هُوَ جَالِسٌ فِی الْمَسْجِدِ وَحْدَهُ فَاغْتَنَمْتُ خَلْوَتَهُ ...

قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَمِ النَّبِیُّونَ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ وَ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ قُلْتُ کَمِ الْمُرْسَلُونَ مِنْهُمْ قَالَ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ جَمَّاءَ غَفِیرَاءَ قُلْتُ مَنْ کَانَ أَوَّلَ الْأَنْبِیَاءِ قَالَ آدَمُ قُلْتُ وَ کَانَ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ مُرْسَلًا قَالَ نَعَمْ خَلَقَهُ اللَّهُ بِیَدِهِ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ ثُمَّ قَالَ ص یَا أَبَا ذَرٍّ أَرْبَعَةٌ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ سُرْیَانِیُّونَ آدَمُ وَ شَیْثٌ وَ أُخْنُوخُ وَ هُوَ إِدْرِیسُ ع وَ هُوَ أَوَّلُ مَنْ خَطَّ بِالْقَلَمِ وَ نُوحٌ ع وَ أَرْبَعَةٌ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ مِنَ الْعَرَبِ هُودٌ وَ صَالِحٌ وَ شُعَیْبٌ وَ نَبِیُّکَ مُحَمَّدٌ وَ أَوَّلُ نَبِیٍّ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ مُوسَى وَ آخِرُهُمْ عِیسَى وَ سِتُّمِائَةِ نَبِی‏ ...

2) زندیق (= کافر)ی نزد امیرالمومنین ع آمد و ادعا کرد که اگر قرآن دارای اختلاف و تناقض نبود، من هم به دین شما درمی‌آمدم. و مواردی را بر شمرد و امام علی ع به یکایک آنها پاسخ داد... یکی از سوالاتش این بود:

در جایی خدا می‌گوید: «بگو ملک‌الموتی که موکل شماست شما را متوفی می کند» و در جای دیگر می‌گوید: «خداست که نفس‌ها را هنگام مرگشان متوفی می‌کند.» و «و کسانی که ملائکه آنها را در جالی که پاک بودند متوفی کردند» و مانند آن؛ یکجا این را کار خودش می داند یکبار کار ملک‌الموت و یکبار کار ملائکه...

[حضرت شروع می‌کنند به یکایک اشکالات جواب می‌دهند و این مورد که می‌رسند می‌فرمایند:

خداوند اجلّ و اعظم از آن است که خود متولی آن کار شود و کار رسولان و ملائکه‌اش کار اوست؛ چرا که آنها فقط به امر او کار انجام می دهند؛ پس خداوند از فرشتگانش رسولان و سفیرانی بین خود و خلائق گلچین کرد و آنها همان کسانی‌اند که خداوند در موردشان فرمود: خداوند از فرشتگان فرستادگانی را گلچین می‌کند و نیز از مردم.» پس هرکه از اهل طاعت بود، فرشتگان رحمت متولی قبض روحش می‌شوند و هرکه از اهل معصیت بود فرشتگان نقمت و سخت‌گیر متولی قبض روحش می‌شوند؛ و ملک‌الموت یارانی از فرشتگان رحمت و نقمت دارد که به امر او حرکت می‌کنند و کارشان کار اوست و هرکاری که انجام می دهند به او منسوب می‌شود و بدین ترتیب کار آنها کار ملک‌الموت؛ و کار ملک‌الموت کار خداست چرا که او هرکه را بخواهد به دست هرکس که بخواهد متوفی می‌کند؛ به دست هرکه بخواهد می‌بخشد و منع می‌کند و ثواب می‌دهد و عقاب می‌کند و کار کارگزارانش کار اوست که آنها چیزی نمی‌خواهند مگر خدا بخواهد.

الإحتجاج (للطبرسی)، ج‏1، ص247

جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَةِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ ع وَ قَالَ لَهُ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ‏ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ ع وَ مَا هُوَ؟

...مِنْ سُؤَالِ هَذَا الزِّنْدِیقِ أَنْ قَالَ أَجِدُ اللَّهَ یَقُولُ «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ» وَ مِنْ مَوْضِعٍ آخَرَ یَقُولُ «اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها» وَ «الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ» وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ فَمَرَّةً یَجْعَلُ الْفِعْلَ لِنَفْسِهِ وَ مَرَّةً لِمَلَکِ الْمَوْتِ وَ مَرَّةً لِلْمَلَائِکَةِ

... فَأَمَّا قَوْلُهُ اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ قَوْلُهُ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ وَ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ وَ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ فَهُوَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ یَتَوَلَّى ذَلِکَ بِنَفْسِهِ وَ فِعْلُ رُسُلِهِ وَ مَلَائِکَتِهِ فِعْلُهُ لِأَنَّهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ فَاصْطَفَى جَلَّ ذِکْرُهُ مِنَ الْمَلَائِکَةِ رُسُلًا وَ سَفَرَةً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ هُمُ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ فِیهِمْ- اللَّهُ یَصْطَفِی مِنَ الْمَلائِکَةِ رُسُلًا وَ مِنَ النَّاسِ فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الطَّاعَةِ تَوَلَّتْ قَبْضَ رُوحِهِ مَلَائِکَةُ الرَّحْمَةِ وَ مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْمَعْصِیَةِ تَوَلَّتْ قَبْضَ رُوحِهِ مَلَائِکَةُ النَّقِمَةِ وَ لِمَلَکِ الْمَوْتِ أَعْوَانٌ مِنْ مَلَائِکَةِ الرَّحْمَةِ وَ النَّقِمَةِ یَصْدُرُونَ عَنْ أَمْرِهِ وَ فِعْلُهُمْ فِعْلُهُ وَ کُلُّ مَا یَأْتُونَ مَنْسُوبٌ إِلَیْهِ وَ إِذَا کَانَ فِعْلُهُمْ فِعْلَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَ فِعْلُ مَلَکِ الْمَوْتِ فِعْلَ اللَّهِ لِأَنَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ عَلَى یَدِ مَنْ یَشَاءُ وَ یُعْطِی وَ یَمْنَعُ وَ یُثِیبُ وَ یُعَاقِبُ عَلَى یَدِ مَنْ یَشَاءُ وَ إِنَّ فِعْلَ أُمَنَائِهِ فِعْلُهُ فَمَا یَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللَّه‏.[4]

تدبر

1) خدا انسان‌ها را به حال خود رها نکرده است؛ بلکه هم برای آنها پیام می‌فرستد و هم در این کار پیام‌رسانی، علاوه بر فرشتگان، برخی از خود انسانها را واسطه قرار می‌دهد.

2) «اللَّهُ یَصْطَفی‏ ... رُسُلاً ... مِنَ النَّاسِ»: با توجه به معنی کلمه «یصطفی» (= برگزیدن خالص، توضیح بیشتر در نکات ترجمه)، این آیه دلالت بر عصمت پیامبران می‌کند: کسی که آلودگی داشته باشد، رسول نمی‌شود. (المیزان14/ 410)

همچنین این کلمه نشان می‌دهد انتخاب خدا، حساب و کتاب دارد و هرکسی لایق هرکاری نیست.

3) «اللَّهُ یَصْطَفی‏ ... رُسُلاً ... مِنَ النَّاسِ»: بلافاصله بعد از اینکه در آیه 74 سوره حج فرمود که قدر خدا را نمی‌دانند و خدا قوی و شکست‌ناپذیر است؛ در این آیه فرمود خدا رسولانی برمی‌گزیند. در آیه91 سوره انعام نیز بعد از آوردن تعبیر  «ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ»، بر اینکه خدا پیامبر می‌فرستد تاکید کرده است.

ظاهرا این نوع بیان، پاسخ مناسبی است به شبهه‌ای که امروزه درباره نبوت شیوع پیدا کرده که گمان می‌کنند سخنان پیامبر، محصول مکاشفات شخصی اوست که با زبان خود (و لذا تحت تاثیر فرهنگ و زمانه خود) از آنها تعبیر می‌کند، نه اینکه واقعا خدا بر او سخنی نازل کرده باشد؛ زیرا گمان می‌کنند خدا نمی‌تواند سخن بگوید؛ در حالی که این ناشی از ضعف در خداشناسی آنهاست و خدا قوی شکست‌ناپذیر است و هرکاری از جمله: بیان پیام و ارسال آن توسط برخی انسانها را می‌تواند انجام دهد.

توضیح: کاربردن کلمه «نمی‌تواند» در مورد خدا، تنها درجایی است که نشان داده شود که انجام کاری محال باشد (عبارتِ «نمی‌تواند»، به خدا برنگردد؛ بلکه به «ناممکن بودن آن کار» برگردد.) امر ناممکن امری است که مستلزم تناقض باشد؛ پس کسانی که شبهه فوق را مطرح کرده‌اند، تنها در صورتی سخنشان صحیح است که نشان دهند «سخن گفتن خداوند» در هر صورت، مستلزم تناقض است. در حالی که حداکثر کاری که کرده‌اند این است که مبتنی بر «تئوری خاصی درباره زبان» (= زبان، برساخته‌ای صددرصد بشری است که هیچ پشتوانه‌ای در متن واقعیت ندارد) در امکان سخن گفتن خدا شبهه کرده‌اند! پاسخش این است که این تنها تئوری ممکن درباره زبان نیست و مبناهای دیگری برای زبان ممکن است (مثلا دیدگاه افلاطون که زبان را طبیعی می‌دانست؛ یا دیدگاه چامسکی که پشتوانه و ریشه زبان را فطری می‌داند یا ...)؛ و لذا سخن گفتن خدا، امری ممکن است زیرا چنین نیست که «در هر صورت، مستلزم تناقض باشد».

4) عبارت «إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ» توضیح چرایی «ارسال رسولان» است. اینکه خدا قوی است،  صرفا نشان می‌دهد که خدا می‌تواند سخن بگوید و پیام بفرستد (تدبر 3) اما اینکه «می‌تواند»، دلیل نمی‌شود که «حتما» بفرستد؛ و لذا با این تعبیر، «حتما فرستادن» را مستدل کرد:

اگر بشر برای زندگی و رشد خود واقعا به امداد الهی نیاز داشته باشد، که دارد، چون خدا سمیع و بصیر است (یعنی تقاضای ناشی از این نیاز بشر را می‌شنود و وضع بشر را، که بدون این امدادها دچار چه بحرانهایی شده است، می‌بیند) پس حتما رسولانی را برمی‌گزیند و از طریق آنها پیامهای مورد نیاز بشر را به سویشان بفرستد.

5) تعبیر «رسول» (فرستاده)، منحصر در کسی که پیام بیاورد، نیست. بلکه هرکسی که برای انجام کاری از طرف دیگری مامور شود، مصداق «فرستاده» است. (چنانکه در حدیث2، «فرشتگان متصدی قبض روح» را هم مصداق این آیه دانست)

با توجه به این نکته، و نیز تدبر 4 (که خدای سمیع و بصیر، با انتخاب فرستادگان، پاسخگوی تقاضاهای بشر است) می‌توان این آیه را دلیلی بر مهدویت نیز دانست؛ زیرا بشر هرچه جلوتر می‌رود، بیشتر ابراز می‌دارد که:

«تا نیایی، گره از کار جهان وا نشود»

و اگر خدا این درخواست بشر را می‌شنود و وضع نابسامان بشر را می‌بیند، پس، در قبال آن، از میان مردم، فرستادگانی گلچین می‌کند، پس، منجی‌ای برای بشر خواهد فرستاد.

به امید درک محضرش.

6) «... مِنَ الْمَلائِکَةِ رُسُلاً وَ مِنَ النَّاسِ ...»: چرا خدا به دو دسته رسول (رسولانی از فرشتگان و رسولانی از انسانها) اشاره کرد؟

الف. چون دو گونه رسول داریم: «رسولان مَلَکی» که وحی را از خدا می‌گیرند و به «رسول انسانی» می‌رسانند، و «رسولان انسانی» که این وحی را به مردم عادی می‌رسانند (المیزان14/ 410)

ب. شاید اشاره باشد به دو نوع واسطه‌گری بین خدا و مردم. هم واسطه‌هایی از جنس فرشتگان و هم واسطه‌هایی از جنس انسان‌ها (بویژه که گاه وحی، بی‌واسطه بر خود پیامبر نازل می‌شد)؛ و اینکه انسان و فرشته شباهت‌هایی با هم دارند که می‌توانند کاری همانند هم انجام دهند.

ج. شاید ...

7) عبارت «إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ» هم می‌تواند اشاره به موضع خدا در قبال نیاز انسانها باشد (تدبر4) و هم می‌تواند ناظر به موضع خدا در قبال همین رسولان باشد: یعنی خدا که به این رسولان ماموریتی سپرده، خودش می‌شنود و می‌بیند که آنها پیام او را چگونه به مردم می‌گویند؛ و در واقع خودش ناظر و مراقب است که پیامش درست به دست مردم برسد.

همچنین می‌توان «سمیع» را ناظر به عموم مردم، و «بصیر» را ناظر به رسولان دانست، ظاهرا مرحوم مشکینی و مرحوم الهی قمشه‌ای بر همین اساس، آیه را ترجمه کرده‌اند (به ترتیب):

«... همانا خداوند (به نداى نیازهاى جامعه به تعلیم و تربیت، و به حال رسولان و مربیان آنها) شنوا و بیناست.»

«... همانا خدا (به سخن عالمیان) شنوا و (به لیاقت آنان) بیناست.»



[1] . و نیز: کتاب العین، ج‏7، ص163؛ المحیط فی اللغة، ج‏8، ص197

[2] . این کلمه بر وزن «افتعال» است و «تـ» چون بعد از «صـ» [از حروف مفخمه که ادای آنها با غلظت همراه است] قرار گرفته است به «ط» بدل شده است. (الجدول فی إعراب القرآن، ج‏17، ص151) و فعل آن در اصل «یصطفیُ» بوده که چون ضمه بر «یاء» ثقیل است، حذف شده است.

[3] . عبارت «مِنَ الْمَلائِکَةِ» را اگر متعلق به «رسل» بدانیم، حال محسوب می‌شود (رسولان را در حالی که از میان ملائکه باشند، برگزید) و البته می‌توان آن را جار و مجروری متعلق به خود فعل «یصطفی» دانست (از میان ملائکه، رسولانی را برگزید) (إعراب القرآن و بیانه، ج‏6، ص49)

[4] . این حدیث هم با آیه مرتبط است که برای پرهیز از طولانی شدن نیاوردم

فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ زَکَرِیَّا الْغَطَفَانِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی أَوْفَى قَالَ: خَرَجَ النَّبِیُّ [رَسُولُ اللَّهِ‏] ص وَ نَحْنُ فِی مَسْجِدِ الْمَدِینَةِ فَقَامَ فَحَمِدَ اللَّهَ [تَعَالَى‏] وَ أَثْنَى عَلَیْهِ فَقَالَ إِنِّی مُحَدِّثُکُمْ حَدِیثاً فَاحْفَظُوهُ وَ عُوهُ وَ لْیُحَدَّثْ مَنْ بَعْدَکُمْ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لِرِسَالَتِهِ خَلْقَهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ یَصْطَفِی مِنَ الْمَلائِکَةِ رُسُلًا وَ مِنَ النَّاسِ أَسْکَنَهُمُ الْجَنَّةَ وَ إِنِّی مُصْطَفٍ مِنْکُمْ مَنْ أُحِبُّ أَنْ أَصْطَفِیَهُ وَ أُوَاخِیَ [لمؤاخ‏] بَیْنَکُمْ کَمَا آخَى اللَّهُ بَیْنَ الْمَلَائِکَةِ فَذَکَرَ کَلَاماً فِیهِ طُولٌ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ [ع‏] لَقَدِ انْقَطَعَ ظَهْرِی وَ ذَهَبَ رُوحِی عِنْدَ مَا صَنَعْتَ بِأَصْحَابِکَ [مَا صَنَعْتَ غَیْرِی‏] فَإِنْ [کَانَ مِنْ‏] سَخْطَةٍ بِکَ عَلَیَّ فَلَکَ الْعُتْبَى وَ الْکَرَامَةُ [و کرامة] فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ مَا أَنْتَ مِنِّی إِلَّا بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی وَ مَا أَخَّرْتُکَ إِلَّا لِنَفْسِی فَأَنَا رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنْتَ أَخِی وَ وَارِثِی قَالَ وَ مَا الَّذِی أَرِثُ مِنْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَا وَرَّثَتِ الْأَنْبِیَاءُ مِنْ قَبْلِی [قَالَ وَ مَا وَرَّثَتِ الْأَنْبِیَاءُ مِنْ قَبْلِکَ‏] قَالَ کِتَابَ رَبِّهِمْ وَ سُنَّةَ نَبِیِّهِمْ أَنْتَ مَعِی یَا عَلِیُّ فِی قَصْرِیْ فِی الْجَنَّةِ مَعَ فَاطِمَةَ بِنْتِی هِیَ زَوْجَتُکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَنْتَ رَفِیقِی ثُمَّ تَلَا رَسُولُ اللَّهِ ص إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ الْمُتَحَابِّینَ فِی اللَّهِ یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضِ.

تفسیر فرات الکوفی، ص227