یک آیه در روز

 

ث‍‍. گناه عدم همراهی با حضرت علی ع در جنگ‌های ایشان بویژه صفین

47) ابی عشاقه می‌گوید: از عمار شنیدم که می‌گفت:

از رسول الله شنیدم که فرمود: ای علی! تو با «الفئة الباغیه: جماعت ستمگر» خواهی جنگید در حالی که تو بر حق هستی؛ و کسی که آن روز تو را یاری نکند از من نیست.

تاریخ دمشق (لابن عساکر)، ج42، ص473؛ مختصر تاریخ دمشق، ج18، ص56؛ جامع الأحادیث (سیوطی) ج23، ص331

أخبرنا أبو الحسن سعد الخیر بن محمد أنا أحمد بن محمد بن أحمد بن موسى أنا محمد بن أحمد بن عبد الرحمن الذکوانی أنا أبو أحمد محمد بن أحمد العسال نا أبو یحیى الرازی وهو عبد الرحمن بن محمد بن سالم نا عبد الله بن جعفر المقدسی نا ابن وهب عن ابن لهیعة عن أبی عشاقة عن عمار بن یاسر قال:

سمعت النبی (ص) یقول: یا علی ستقاتلک الفئة الباغیة وأنت على الحق؛ فمن لم ینصرک یومئذ فلیس منی.

 

48) در احادیث 40 به بعد (بویژه حدیث43) دیدیم که این احادیث نبوی درباره اینکه عمار را «فئه باغیه» می‌کشند برای خیلی از افراد در همان جنگ حقانیت علی ع را اثبات کرد و به نفع ایشان وارد جنگ شدند. حقیقت این است که اینکه این حدیث فضایی ایجاد کردم که معلوم شد- مطابق حدیث شماره 47 - وظیفه همگان است که در این چنگ به یاری امیرالمؤمنین باشند بقدری مهم بود که بسیاری از بزرگان صحابه و تابعین، بعدا از اینکه با حضرت علی در این جهاد شرکت نکرده بودند ابراز تاسف ویا توبه کردند؛ مثلا:

الف. در کتب اهل سنت با سندی که صحیح می‌دانند نقل شده که عبدالله بن عمر در هنگام احتضار می‌گفت:

در زندگی‌ام برای چیزی تاسف نخوردم به اندازه تاسف بر آن چیزی که از این آیه [آیه9 سوره حجرات] فهمیده می‌شد؛ ‌یعنی اینکه آن گونه که خداوند دستور داده بود همراه با علی ع در جنگ با «الفئة الباغیه: جماعت ستمگر» حاضر نشدم.

الدر المنثور، ج‏6، ص90؛ الطبقات الکبیر، ج4، ص174؛ المعرفة والتاریخ، ج3، ص84؛ أنساب الأشراف، ج2، ص179؛ المعجم الکبیر للطبرانی، ج13، ص145؛ الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج3، ص1117؛ أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج4، ص102؛ سیر أعلام النبلاء، ج3، ص231

أخرج الحاکم و البیهقی و صححه عن ابن عمر قال: ما وجدت فی نفسی من شی ما وجدت من هذه الآیة انی لم أقاتل هذه الفئة الباغیة کما أمرنی الله.

ب. و از عامر نقل شده که مسروق (مسروق بن اجدع همدانی، از صحابه یا تابعین، م63) از اینکه به پیشگاه خداوند از اینکه علی ع را تنها گذاشته بود (همراه با علی ع در جنگ حاضر نشده بود) استغفار می‌کرد.

ج. از شعبی نقل شده که مسروق نمرد مگر اینکه دائما انگشت ندامت می‌گزید به خاطر آنچه در خصوص همراهی علی ع از دست داده بود.

التاریخ الکبیر لابن أبی خیثمة، ج3، ص126؛ الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج3، ص1117[1]؛ أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج4، ص102[2]

4099- حَدَّثَنَا ابْنُ الأَصْبَهَانِی، قال: أخبرنا شَرِیک، عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ، عَنْ عَامِرٍ، قَالَ: مَا مَاتَ مَسْرُوقٌ حَتَّى اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْ تخلِّیه عَنْ علی.

4102- حَدَّثَنَا عَبْد الرَّحْمَن بْنُ صالح، قال: حدثنا نوح بن دراج، قال: حدثنا مُجَالِد، عَنِ الشَّعْبِی، قَالَ: مَا مَاتَ مَسْرُوقٌ حَتَّى عضَّ یدَیه نَدَامَةً عَلَى مَا فَاتَهُ مِنْ علی.

 

---

[1]. ویروى من وجوه، عَنْ حَبِیب بْن أَبِی ثَابِت، عَنِ ابْن عُمَر أَنَّهُ قَالَ: مَا آسى على شیء إلا أنی لم أقاتل مع على الفئة الباغیة. وقال الشَّعْبِیّ: ‌مَا ‌مات ‌مسروق ‌حتى تاب إلى الله عن تخلّفه عن القتال مع علی. ولهذه الأخبار طرق صحاح قد ذکرناها فِی موضعها.

[2]. وَقَالَ أَبُو عُمَرَ: رَوَى مِنْ وُجُوهٍ عَنْ حَبِیبِ بْنِ أَبِی ثَابِتٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، أَنَّهُ قَالَ: " مَا آمَنُ عَلَى شَیْءٍ إِلا أَنِّی لَمْ أُقَاتِلْ مَعَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الْفِئَةَ الْبَاغِیَةَ ". وقَالَ الشَّعْبِیّ: ‌ما ‌مات ‌مسروق ‌حتَّى تاب إِلَى اللَّه تَعَالى من تخلفه عَنِ القتال مَعَ علیّ.