یک آیه در روز

 

و. اولئک هم الراشدون

23) الف. بدر بن عیسی می‌گوید: از پدرم که مرد باهیبتی بود پرسیدم: چه کسی از تابعین [= کسانی که خودشان پیامبر ص را درک نکردند اما اصحاب پیامبر ص را درک کردند] دیده‌ای؟

گفت: نمی‌دانم چه می‌گویی! اما در کوفه بودم و پیرمردی را در مسجد جامع کوفه دیدم که از بنده خوبی حدیث نقل می‌کرد و می‌گفت: از امیرالمومنین علی ع شنیدم که می‌فرمود: رسول الله به من فرمود:

ای علی! امامان رشدیافته‌ی هدایت‌یافته‌ی معصوم یازده امام از فرزندان تویند و تو اولین آنان هستی و آخرینشان اسمش همان اسم من است؛ خروج می‌کند و زمین را از عدل پر می‌کند همان طور که از ظلم و ستم پر شده بود [تا حدی که] شخصی سراغش می‌آید در حالی که اموال جلوی وی روی هم ریخته و انباشته شده و می‌گوید: ای مهدی به من بده! و او می‌گوید: بگیر.

الغیبة للنعمانی، ص92

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی الْقُوهِسْتَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا بَدْرُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ بَدْرٍ الْأَنْمَاطِیُّ فِی سُوقِ اللَّیْلِ بِمَکَّةَ وَ کَانَ شَیْخاً نَفِیساً مِنْ إِخْوَانِنَا الْفَاضِلِینَ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ قَزْوِینَ فِی سَنَةِ خَمْسٍ وَ سِتِّینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی إِسْحَاقُ بْنُ بَدْرٍ قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی بَدْرُ بْنُ عِیسَی قَالَ:

سَأَلْتُ أَبِی عِیسَی بْنُ مُوسَی وَ کَانَ رَجُلًا مَهِیباً فَقُلْتُ لَهُ: مَنْ أَدْرَکْتَ مِنَ التَّابِعِینَ؟

فَقَالَ: مَا أَدْرِی مَا تَقُولُ لِی وَ لَکِنِّی کُنْتُ بِالْکُوفَةِ فَسَمِعْتُ شَیْخاً فِی جَامِعِهَا یَتَحَدَّثُ عَنْ عَبْدِ خَیْرٍ؛ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ص یَقُولُ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ ص:

یَا عَلِیُّ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ الْمُهْتَدُونَ‏ الْمَعْصُومُونَ مِنْ وُلْدِکَ أَحَدَ عَشَرَ إِمَاماً وَ أَنْتَ أَوَّلُهُمْ وَ آخِرُهُمُ اسْمُهُ اسْمِی یَخْرُجُ فَیَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً. یَأْتِیهِ الرَّجُلُ وَ الْمَالُ کُدْسٌ فَیَقُولُ یَا مَهْدِیُّ أَعْطِنِی فَیَقُولُ خُذْ.

ب. این واقعه و حدیث را شیخ طوسی با سندی دیگر بدین صورت روایت کرده است پیامبر ص فرمود:

ای علی! امامان رشدیافته‌ی هدایت‌یافته‌ای که حقوقشان غصب شده، عبارتند از یازده امام از فرزندان تو و خودت.

الغیبة (للطوسی)، ص135

أَخْبَرَنِی جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی التَّلَّعُکْبَرِیِ‏  عَنْ أَبِی عَلِیٍّ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ‏  عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْقُوهِسْتَانِیِّ عَنْ زَیْدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبِی عِیسَی بْنَ مُوسَی‏  فَقُلْتُ لَهُ مَنْ أَدْرَکْتَ مِنَ التَّابِعِینَ فَقَالَ مَا أَدْرِی مَا تَقُولُ وَ لَکِنِّی کُنْتُ بِالْکُوفَةِ فَسَمِعْتُ شَیْخاً فِی جَامِعِهَا یُحَدِّثُ عَنْ عَبْدِ خَیْرٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ ص:

یَا عَلِیُّ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ‏ الْمَهْدِیُّونَ الْمَغْصُوبُونَ حُقُوقَهُمْ مِنْ وُلْدِکَ أَحَدَ عَشَرَ إِمَاماً وَ أَنْتَ.

 

24) زید بن ارقم خطبه‌ای را از رسول الله روایت کرده است که فرازهای پایانی آن چنین است:

ای مردم! گویی من بر سر حوض [کوثر] ایستاده‌ام و می‌نگرم که کسانی را از شما بر من وارد می‌شوند و سپس عده‌ای از من دور می‌شوند؛ می‌گویم: از من و از امتم؟!

گفته می‌شود: نمی‌دانی بعد از تو چکار کردند؛‌ به خدا سوگند بعد از تو همواره عقب عقب برگشتند.

ای مردم! شما را در محضر خداوند در خصوص اهل بیت و عترتم توصیه به نیکی می‌کنم؛ که همانا آنان همراه حق‌اند و حق با آنان است؛ و آنان امامان راشدین بعد از من و [امامانی] امین و معصوم‌اند.

آنگاه عبدالله بن عباس برخاست و گفت: یا رسول الله! امامان بعد از تو چند نفرند؟

فرمود: به تعداد نقیبان بنی‌اسرائیل و حواریوم عیسی ع؛ نه نفر از صلب حسین ع؛ و مهدی این امت از آنان است.

کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص103

حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ صَدَقَةَ الرَّقِّیُّ بِمِصْرَ قَالَ حَدَّثَنَا دَاوُدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ دَاهِرِ بْنِ الْمُسَیَّبِ قَالَ حَدَّثَنِی صَالِحُ بْنُ أَبِی الْأَسْوَدِ عَنْ حَسَنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی الضُّحَی عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ: خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ بَعْدَ مَا حَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی‏ عَلَیْهِ:

...[1] مَعَاشِرَ النَّاسِ کَأَنِّی عَلَی الْحَوْضِ أَنْظُرُ مَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْکُمْ وَ سَیُؤَخَّرُ أُنَاسٌ دُونِی فَأَقُولُ یَا رَبِّ مِنِّی وَ مِنْ أُمَّتِی فَیُقَالُ هَلْ شَعَرْتَ بِمَا عَمِلُوا بَعْدَکَ وَ اللَّهِ مَا بَرِحُوا بَعْدَکَ یَرْجِعُونَ عَلَی أَعْقَابِهِمْ.

مَعَاشِرَ النَّاسِ أُوصِیکُمُ اللَّهَ فِی عِتْرَتِی وَ أَهْلِ بَیْتِی خَیْراً فَإِنَّهُمْ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَهُمْ وَ هُمُ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ بَعْدِی وَ الْأُمَنَاءُ الْمَعْصُومُونَ.

فَقَامَ إِلَیْهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْعَبَّاسِ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ کَمِ الْأَئِمَّةُ بَعْدَکَ؟

قَالَ عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ حَوَارِیِّ عِیسَی تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَیْنِ وَ مِنْهُمْ مَهْدِیُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ.

وَ هَذَا زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ رَوَی عَنْهُ مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ وَ زَیْدُ بْنُ حَسَّانَ وَ أَبُو الضُّحَی.

 

25) در فرازی از زیارت ائمه بقیع که از ائمه اطهار (ظاهرا از امام صادق ع) روایت شده آمده است:

سلام بر شما ای امامان هدایت؛ سلام بر شما ای اهل نیکی و تقوی؛ سلام بر شما ای حجتهای بر اهل دنیا؛ سلام بر شما ای قیام‌کنندگان در میان زمینیان به عدالت؛ سلام بر شما ای اهل برگزیده؛ سلام بر شما ای خاندان رسول الله؛ سلام بر شما ای اهل نجوی؛ هادت می‌دهم که شما ابلاغ کردید و خیرخواهی نمودید و در ذات خداوند صبر کردید و با این حال مورد تکذیب واقع شدید و با شما بد کردند ولی شما بخشیدید؛ و شهادت می‌دهم که شما امامان رشدیافتگان و هدایت‌یافتگان هستید...

کامل الزیارات، ص54؛ الکافی، ج‏4، ص559

حَدَّثَنِی حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ حَدَّثَنِی سَلَمَةُ بْنُ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هِشَامٍ [هَاشِمٍ‏] عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحَدِهِمْ [أَحَدِهِمَا] ع قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ قُبُورَ الْأَئِمَّةِ بِالْبَقِیعِ فَقِفْ عِنْدَهُمْ وَ اجْعَلِ الْقِبْلَةَ خَلْفَکَ وَ الْقَبْرَ بَیْنَ یَدَیْکَ ثُمَّ تَقُولُ

السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَئِمَّةَ الْهُدَی السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبِرِّ وَ التَّقْوَی السَّلَامُ عَلَیْکُمْ الْحُجَجُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا السَّلَامُ عَلَیْکُمْ الْقَوَّامُونَ فِی الْبَرِیَّةِ بِالْقِسْطِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الصَّفْوَةِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا آلَ رَسُولِ اللَّهِ ص السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ النَّجْوَی أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ وَ نَصَحْتُمْ وَ صَبَرْتُمْ فِی ذَاتِ اللَّهِ وَ کُذِّبْتُمْ وَ أُسِی‏ءَ إِلَیْکُمْ فَغَفَرْتُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمُ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ الْمَهْدِیُّون‏ ...

این تعبیر «أشهد أنکم الائمه الراشدون المهدیون» در زیارات دیگری هم آمده است؛ از جمله در زیارت معروف به زیارت جامعه کبیره که با سندی معتبر از امام هادی ع روایت شده است (من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص611؛ عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص272؛ تهذیب الأحکام، ج‏6، ص96)

 

26) در ذیل آیه «فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ» (آل عمران/185) حدیثی از امام صادق ع درباره عرصه قیامت گذشت (جلسه 908 https://yekaye.ir/ale-imran-3-185/) که در فرازی از آن فرمودند:

آنگاه منادی ای از بطن عرش، از جانب پروردگار عرش و از افق اعلی ندا دهد:

چه پدر خوبی است پدرت، ای محمد! که همان حضرت ابراهیم ع است؛ و چه برادر خوبی است برادرت، که همان علی ع است؛ و چه نوادگان خوبی است، دو سبط تو، که همان حسن ع و حسین ع اند؛ و چه جنین خوبی است، جنین تو، که همان محسن است؛ و و چه امامان رشدیافته‌ای‌اند اینان که از فرزندان تویند، و همان فلانی و فلانی و... است؛ و چه شیعه و پیرو خوبی است شیعیانت...

تفسیر القمی، ج‏1، ص128

حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ سُلَیْمَانَ الدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ یُدْعَی مُحَمَّدٌ ص ...

ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ مِنْ قِبَلِ رَبِّ الْعِزَّةِ وَ الْأُفُقِ الْأَعْلَی: نِعْمَ الْأَبُ أَبُوکَ یَا مُحَمَّدُ وَ هُوَ إِبْرَاهِیمُ وَ نِعْمَ الْأَخُ أَخُوکَ وَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع وَ نِعْمَ السِّبْطَانِ سِبْطَاکَ وَ هُمَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ نِعْمَ الْجَنِینُ جَنِینُکَ وَ هُوَ مُحَسِّنٌ وَ نِعْمَ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ وَ هُمْ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ، وَ نِعْمَ الشِّیعَةُ شِیعَتُکَ ... .

 

 

---

[1].  أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ الَّذِی لَا یَسْتَغْنِی عَنْهُ الْعِبَادُ فَإِنَّ مَنْ رَغِبَ بِالتَّقْوَى هُدِیَ [زَهِدَ] فِی الدُّنْیَا وَ اعْلَمُوا أَنْ الْمَوْتَ سَبِیلُ الْعَالَمِینَ وَ مَصِیرُ الْبَاقِینَ یَخْتَطِفُ الْمُقِیمِینَ لَا یُعْجِزُهُ لَحَاقُ الْهَارِبِینَ یَهْدِمُ کُلَّ لَذَّةٍ وَ یُزِیلُ کُلَّ نِعْمَةٍ وَ تقشع [یَقْشَعُ‏] کُلَّ بَهْجَةٍ وَ الدُّنْیَا دَارُ الْفَنَاءِ وَ لِأَهْلِهَا مِنْهَا الْجَلَاءُ وَ هِیَ حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ تُجْلَبُ لِلطَّالِبِ فَارْتَحِلُوا عَنْهَا رَحِمَکُمُ اللَّهُ بِخَیْرِ مَا یَحْضُرُکُمْ مِنَ الزَّادِ وَ لَا تَطْلُبُوا مِنْهَا مَا کَثُرَ مِنَ الْبَلَاغُ وَ لَا تَمُدُّوا أَعْیُنَکُمْ فِیهَا إِلَى مَا مُتِّعَ بِهِ الْمُتْرَفُونَ أَلَا إِنَّ الدُّنْیَا قَدْ تَنَکَّرَتْ وَ أَدْبَرَتْ وَ اخْلَوْلَقَتْ وَ آذَنَ بِوَدَاعٍ أَلَا وَ إِنَّ الْآخِرَةَ قَدْ رَحَلَتْ وَ أَقْبَلَتْ بِاطِّلَاعٍ.